خانواده هزاره‌تبار زینب ابتدا از افغانستان به ایران پناه بردند و سپس در شهر آدلاید ساکن شدند.
او می‌گوید: «در ایران همیشه شهروند درجه دو محسوب می‌شدیم و احساس می‌کنم حتا کمتر از آن بودیم، چون در آن‌جا ابتدایی‌ترین حقوق را نداشتیم.»
«به عنوان مثال، ما اجازه نداشتیم به نام خود سیم‌کارت بخریم، زیرا به حیث یک افغان، کارت شناسایی معتبر ایرانی نداشتیم.»
اما سال‌های اول زندگی زینب در آسترالیا سخت گذشت. از یک‌سو باید زبان انگلیسی می‌آموخت و از سوی دیگر احساس تعلق به این کشور و مردمش را در خود بارور می‌کرد.
زینب نوری می‌گوید، از این‌که اکنون می‌تواند به پناهندگان تازه‌وارد دیگر کمک کند، احساس خرسندی می‌کند. Source: Supplied / IKEA Australia
«به آسترالیا آمدم و یک دوره ماه عسل را گذراندم، همه‌چیز تازه و هیجان‌انگیز بود. و بعد از مدتی، مسأله شوک فرهنگی سراغت می‌آید.»
«شروع می‌کنی به زیر سوال بردن همه‌چیز و از خود می‌پرسی که 'اصلاً چرا این‌جا هستم؟'»
«حس تعلق به یک‌بارگی خلق نمی‌شود. احساس نمی‌کنی که در جامعه جا داری.»
او از مکتب فارغ شد و در جست‌وجوی کار برآمد. در طول دو سال، در چندین جا درخواست کار داد، ولی پاسخی نشنید و «امید خود را از دست داد».
اما بعد یک تماس تلفونی همه‌چیز را تغییر داد. 'کامیونیتی کورپورت'، نهادی که برای پناهندگان کار پیدا می‌کند، یک فرصت شغلی را در آیکیا (IKEA) پیدا کرده بود. آیکیا یک برنامه آزمایشی جدید را برای پناهندگان راه‌اندازی کرده بود، اما فقط برای دو ماه بود.
زینب این برنامه آموزشی را به پایان رساند و پیشنهاد کار دایمی دریافت کرد.. سه سال بعد، از لوجستیک به بخش فروش رفت و به سیدنی نقل مکان کرد.
او می‌گوید که داشتن یک شغل ایمن نگرشش را به زندگی کاملاً تغییر داده است.
«تفاوت بزرگی را در اعتمادبه‌نفسم ایجاد کرد؛ این‌که چگونه خودم را در جامعه معرفی می‌کنم، چگونه با مردم صحبت می‌کنم. از این‌که خودم منبع درآمد دارم، احساس می‌کنم روی پای خودم ایستاده‌ام.»
زینب اکنون آینده خود را «روشن» می‌بیند. قصد دارد در ماه آگوست تحصیلات دانشگاهی‌اش را در یکی از رشته‌های علوم انسانی آغاز کند، آرزویی که به عنوان یک انسان هزاره در ایران برایش دست‌نیافتی بود.
او می‌گوید: «بعد از پنج سال بودن در آسترالیا، بالاخره احساس می‌کنم که در فضای درستی هستم که تحصیلاتم را دنبال کنم و واقعاً ذهن و روحم را بر آن متمرکز کنم.»
یک برنامه رفاقت در شرکت آیکیا، زینب را به دو کارمند دیگری پیوند داد که نگذاشتند در محل کار جدیدش احساس تنهایی کند. امروز، او خودش در این موقعیت قرار گرفته است و تکیه‌گاه پناهندگان دیگری می‌شود که تازه وارد این برنامه می‌شوند.
او می‌گوید: «احساس می‌کنم که از چنین برنامه‌هایی واقعاً باید استقبال شود و می‌توانم ببینیم که پناهندگان چقدر ارزش را با خود می‌آورند. افراد در هر اجتماع و جامعه‌ای مهم هستند؛ هر فردی قصه خودش را دارد... این چیزی است که یک جامعه را قوی‌تر و متنوع‌تر می‌کند.»
هریِّت پوپ، یکی از مدیران پروژه در آیکیا که بر این برنامه آزمایشی نظارت داشت، می‌گوید دستاوردهای این برنامه «فراتر از انتظارات» بوده و دایمی خواهد شد.
خانم پوپ با تأیید تصمیم شرکتش در جریان هفته پناهنده می‌گوید: «۸۰ درصد کسانی که از برنامه فارغ شده‌اند، کار دایمی با ما دارند. دلیل تجاری خیلی قوی برای ما وجود دارد که آن را دایمی کنیم.»
به گفته او، این برنامه آزمایشی از هدف سه‌ساله خود که آموزش ۱۸۰ نفر بود فراتر رفته است و تعداد شرکت‌کنندگان این برنامه هفته آینده به ۱۸۶ می‌رسد. این شرکت در حال حاضر در حال تدوین هدف مشابهی برای آینده برنامه است.
خانم پوپ می‌گوید که نتایج این برنامه آزمایشی نشان می‌دهند که شرکت‌های دیگر نیز می‌توانند همین کار را انجام دهند.
او می‌افزاید: «این یک سرمایه‌گذاری برای محل کار و جامعه ماست. ما شرکت‌های دیگر را تشویق می‌کنیم که شروع به کار کنند، مگر نه فرصتی فوق‌العاده را از دست داده‌اید.»
تقاضاها از سایر شرکت‌ها برای الگوبرداری از آیکیا
سلنا چو از گروه 'انسان‌های مانند ما' (Humans Like Us) از سال ۲۰۱۹ بدین‌سو ابتکاری را رهبری می‌کند که در آن کارفرمایان مختلف طرح‌های اشتغال پناهندگان را با همدیگر شریک می‌کنند.
اعضای 'شبکه کارفرمایان آسترالیایی برای شمولیت پناهندگان' از سال ۲۰۱۹ بدین‌سو سالی چهار بار با هم دیدار و گفت‌وگو می‌کنند.
خانم چو می‌گوید: «حدود ۱۶ میزگرد با بیش از ۱۰۰ کارفرما داشته‌ام که شامل ۱۱ سازمان اجتماعی می‌شود. بیش از ۲۵۰ نفر در این میزگردها شرکت کرده‌اند.»
او می‌گوید، نمونه‌هایی از برنامه‌های استخدام پناهندگان را می‌توان در چندین محل کار، از جمله بانک ای‌ان‌زید، فروشگاه زنجیره‌ای وولورتس، اداره خدمات نیوساوت‌ولز و آسترالیا پُست، مشاهده کرد.
یکی از محورهای مهم، مشارکت گروه‌های اجتماعی، سازمان‌های اجتماعی و آژانس‌های اسکان پناهندگان بوده است.
او می‌گوید: «کارهای بسیار زیادی هستند که شرکت‌های بزرگ آسترالیا می‌توانند برای کمک به این وضعیت انجام دهند.»
«این چیزی است که بارها و بارها به تکرار می‌شنوم. این کار زندگی افرادی را که صاحب شغل می‌شوند، تغییر می‌دهد، اما یک اثر دوامدار برای همکاران و سازمان کارفرمای شان نیز دارد.»
به گفته پژوهشکده مطالعات خانواده آسترالیا، تنها شش درصد از پناهندگان ظرف شش ماه پس از ورود به کشور کار پیدا می‌کنند. این رقم بعد از دو سال به ۲۵ درصد بالا می‌رود.
پروفیسر بِتینا اسکودلارک، استاد دانشگاه سیدنی، در مورد موانع بر سر راه برنامه‌های استخدام پناهندگان در شرکت‌های آسترالیایی تحقیق کرده است.
بتینا اسکودلارک، استاد دانشگاه سیدنی، می‌گوید تحقیقات وی نشان داده که شرکت‌هایی که هنوز برنامه‌ای را برای اشتغال پناهندگان شروع نکرده‌اند، چالش‌های اجرایی آن را بیش از حد فکر می‌کنند. Source: Supplied / Betina Szkudlarek
به گفته او، اغلب کارفرمایان با وجود تمایل به این دلیل این‌گونه برنامه‌ها را آغاز نمی‌کنند که موانع و چالش‌های اجرایی آن را بیش از حد بزرگ فکر می‌کنند.
«به عنوان مثال، کارفرمایان ممکن از شرایط آمدن پناهندگان به آسترالیا آگاه نباشند. وقتی آن‌ها از طریق برنامه آژانس پناهندگان سازمان ملل متحد پذیرفته می‌شوند، تبدیل به ساکنان دایمی می‌شوند، از تمام حقوق قانونی برای کار برخوردار هستند و اغلب با تجربیات کاری گسترده، مدارک و غیره می‌آیند.»
پروفیسر اسکودلارک می‌گوید راه درازی را باید رفت تا موانع کاریابی از سر راه پناهندگان تازه‌وارد به آسترالیا برچیده شوند.
سازمان غیرانتفاعی 'خدمات بین‌المللی اسکان' (SSI)، در روز جهانی پناهنده (سه‌شنبه، ۲۰ جون) گزارشی را به نشر رساند که در آن نظرات ۵۰ کارشناس گنجانده شده‌اند. این گزارش پنج مورد را برای افزایش اشتغال پناهندگان تا سال ۲۰۲۵ پیشنهاد کرده است.
گزارش می‌گوید، عملی کردن این توصیه‌ها نه «میلیاردها دالر» به اقتصاد آسترالیا سود می‌رساند، بلکه کمبود نیروهای کاری ماهر را نیز برطرف می‌کند.
