حمله غافلگیرانه و مرگبار گروه حماس بر خاک اسراییل در ۷ اکتبر اسراییلی‌ها را در سراسر جهان تکان داد.
اما نخست‌وزیر بنیامین نتانیاهو که همیشه به لقب 'آقای امنیت' خود توسط حامیانش می‌بالید، اکنون به دلیل سهل‌انگاری در محافظت از کشور با انتقادهای گسترده مواجه است.
دارنده طولانی‌ترین مدت نخست‌وزیری در اسراییل که بسیاری‌ها او را به نام «بی‌بی و پادشاه اسراییل» می‌شناسند، کیست و چگونه درگیری در غزه بر محبوبیت او در میان شهروندان کشورش تأثیر گذاشته است؟
بيشتر بخوانيد
حماس کیست و چرا حالا به اسراییل حمله کرده است؟
ظهور یک رهبر جنگ‌طلب
نتانیاهو علاوه بر این‌که بیشترین مدت را در سمت نخست‌وزیری اسراییل گذرانده، نخستین نخست‌وزیری است که پس از تأسیس این کشور در آن متولد شده است.
او که در واحد نیروهای ویژه- موسوم به سایرت متکل- ارتش اسراییل خدمت کرده، در سیاست نیز به عنوان یک چهره کماندویی ظاهر شده است.
نخست‌وزیر بنیامین نتانیاهو قبل از ورود به سیاست به عنوان یک افسر ارشد نیروی دفاعی اسراییل خدمت می‌کرد. Source: Getty / GPO
ران پورات مدرس و تحلیل‌گر امور اسراییل و خاورمیانه در 'مرکز تمدن یهودی آسترالیا' در دانشگاه موناش در ملبورن است.
پورات می‌گوید، نتانیاهو پس از آن‌که متوجه شد در «هاسبرا»- به معنای توضیح موقعیت اسراییل در جهان- «بسیار فصیح» است، در آمریکا ماندگار شد و در طول جنگ ۱۹۸۲ با لبنان نقش سخنگوی اسراییل را بازی کرد.
او پس از کسب شهرت در آمریکا به عنوان دیپلمات اسراییلی، نخستین بار در دهه ۱۹۹۰ از حزب راست‌گرای لیکود وارد مجلس شد و در ۱۹۹۶ در ۴۶ سالگی به جوانترین رهبر این کشور تبدیل گردید.
شخصیتی تفرقه‌افکن با غریزه سیاسی تیز
نتانیاهو دو بار از سمت نخست‌وزیری کنار زده شده و دوباره بازگشته است. او از سال ۲۰۰۹ تا ۲۰۲۱ به طور متوالی بر کرسی نخست‌وزیری اسراییل تکیه زد که طولانی‌ترین مدت در تاریخ این کشور بوده است.
پورات می‌گوید: «غریزه سیاسی نتانیاهو بسیار تیز است. او استاد ایجاد ائتلاف است، گاهی اوقات بین چپ و راست و گاهی بین افراطی ارتدوکس، راست میانه یا میانه مانور می‌دهد».
به باور او، نتانیاهو مهارت خاصی در اقناع «پایگاه قدرت خود» دارد، اما همچنین اظهاراتی داشته که رای‌دهندگان چپ میانه را از او دور کرده‌اند، مانند زمانی که در سال ۱۹۹۹ گفت: «چپ فراموش کرده است که یهودی بودن به چه معناست.»
نتانیاهو به عنوان یک چهره طرفدار تجارت و سخت‌گیر در قسمت امنیت تلقی می‌شود و در زندگی‌نامه‌اش خود را «محافظه‌کار اما قطعاً غیرافراطی» توصیف کرده است.
او در سال ۲۰۲۲ با استفاده از زبردستی سیاسی خود یکی از راست‌گراترین ائتلاف‌های تاریخ اسراییل با احزاب راست افراطی دارای سابقه اظهارات تحریک‌آمیز ضدفلسطینی تشکیل داد و به قدرت بازگشت.
ناآرامی‌های داخلی و مخالفت ارتش
نتانیاهو چندبار به دلیل اتهامات جعل، نقض اعتماد و فساد به محکمه/دادگاه کشانده شده، اما او همه این اتهامات را رد کرده و آن‌ها «شکار جادوگر» خوانده است. متهم شدنش در سال ۲۰۱۹ و پرونده‌های دیگری که قبلاً علیه او تشکیل شده بودند، از دلایلی بودند که باعث شدند در ۲۰۲۱ از قدرت کنار زده شود.
با این‌حال، این نبرد او بر سر اصلاحات قضایی بود که باعث اختلاف عمیقی بین اسراییلی‌ها شد. دولت نتانیاهو با وجود اعتراضات گسترده در ماه جنوری امسال لایحه‌ای را تصویب کرد که باعث محدود شدن قدرت دیوان عالی این کشور و مهار قضاتی می‌شد که به گفته او و متحدانش، به سیاست تجاوز می‌کردند.
منتقدان می‌گویند که این اصلاحات به طور بالقوه به نجات نتانیاهو از محکومیت و حبس به خاطر اتهاماتش کمک می‌کنند.
این اصلاحات باعث شدند که از ماه جنوری جمعیت‌های عظیمی از اسراییلی‌ها به رسم اعتراض به خیابان‌ها بریزند و ضمناً تقریباً تمام بخش خصوصی، وکلا، دانشگاهیان و از همه مهم‌تر ارتش با آن مخالفت کرده‌اند.
از جمله تعدادی از نیروهای ذخیره واحد قدیمی نتانیاهو (سایرت متکل) در ارتش با این اصلاحات مخالفت کرده‌اند. هرتزی هالوی، جنرال ارشد ارتش اسراییل، هشدار داده بود که این اختلاف‌ها خطر ایجاد «شکاف‌های خطرناک» در ارتش را به همراه دارند.
به باور پورات، تهدید نیروهای مسلح اسراییلی به دست کشیدن از خدمت در اعتراض به اصلاحات قضایی دولت، ممکن است به عنوان یک «ضعف» از سوی دشمنان اسراییل تلقی شده باشد.
او گفت: «این موضوع می‌تواند یکی از دلایلی باشد که حماس این زمان را برای حمله انتخاب کرد، با این باور که اسراییل در شرف فروپاشی است، اما برای فروپاشی فقط به کمی فشار نیاز دارد. بنابراین، نتانیاهو مقصر این وضعیت شناخته می‌شود.»
کاهش محبوبیت
محبوبیت نتانیاهو از زمان اعتراضات ضداصلاحات قضایی رو به کاهش بوده، اما اقدامات او پس از حملات ۷ اکتبر باعث افت بیشتر آن شده است.
یک نظرسنجی در روزنامه اسراییلی معاریو نشان می‌دهد که تنها ۲۱ درصد از اسراییلی‌ها می‌خواهند نتانیاهو پس از جنگ در قدرت بماند. شصت‌وشش درصد گفته‌اند که «فرد دیگری» به جای او بیاید و ۱۳ درصد مردد بوده‌اند. با این حساب، اگر اکنون در اسراییل انتخابات برگزار شود، حزب لیکود یک‌سوم کرسی‌های خود را از دست می‌دهد.
آموتز عسایل، پژوهشگر در موسسه شالوم هارتمن در اورشلیم، پیش‌بینی می‌کند که این درگیری بر تسلط طولانی‌مدت نتانیاهو و حزب محافظه‌کار لیکود بر اسراییل پایان می‌دهد.
او به رویترز می‌گوید: «مهم نیست کمیسیونی برای تحقیق ایجاد می‌شود یا خیر، یا او تقصیر را می‌پذیرد یا نمی‌پذیرد. تنها چیزی که اهمیت دارد این است که 'اسراییلی‌های متوسط' چه فکر می‌کنند؛ آن‌ها این را یک شکست مفتضحانه و نخست‌وزیر را مسئول آن می‌دانند.»
آیا درگیری حماس - اسراییل پایان نتانیاهو است؟
پورات می‌گوید، اگرچه این سیاست‌مدار کارکشته اسراییلی هرگز به طور کامل از صحنه حذف نخواهد شد، اما این جنگ باید «پایان نتانیاهو» باشد، زیرا سیاست‌های او در دو دهه اخیر منجر به این «شکست» شده‌اند.
او می‌افزاید: «روشی که او جنگ را اداره می‌کند، به هیچ‌وجه تحسین‌برانگیز نیست. مردم به امید به دور پرچم یا ارتش جمع می‌شوند، نه اطراف نتانیاهو.»
«مردم به اطرافیان نتانیاهو اعتماد ندارند... نام او بر همه‌جای این شکست حک شده است.»
«سیاست‌های او شکست خورده‌اند. بسیار بد شکست خورده‌اند. و مردم اسراییل، حتا حامیان سابق او، این را با صدای بلند فریاد می‌زنند.»
عسایل نیز می‌گوید: «خشم فقط رو به ازدیاد است و این تلاش آشکار نتانیاهو برای فرار از پذیرش مسئولیت‌هایش فقط مردم را خشمگین‌تر می‌کند. او فقط نمی‌تواند اقرار کند که 'ما گند زدیم'.»
