Θα συμπεριλάβει σύντομες ομιλίες στα αγγλικά από τον ροδίτικης καταγωγής πρόεδρο του Εβραϊκού Συμβουλίου Ν.Ν.Ο., Vic Alhadeff, με θέμα “Το Ολοκαύτωμα στην Ελλάδα” και τον Δρα AlfredV incent, με θέμα τα σεφαραδίτικα τραγούδια.
Θα ακουστεί επίσης μια επιλογή σεφαραδίτικων τραγουδιών από τη Μαρίνα Θηβαίου και τον Paul Hofstetter. Η εκδήλωση εντάσσεται στο πρόγραμμα του 37ου Ελληνικού Φεστιβάλ του Σύδνεϋ, που διοργανώνει η Ελληνική Ορθόδοξη Κοινόιτρητα ΝΝΟ και θα λάβει χώρα στο Prince Henry Centre, 2 Coast Hospital Road, Little Bay. Η είσοδος είναι δωρεάν.
Για την εκδήλωση ο Δρ. Βίνσεντ μας παραχώρησε την ακόλουθη συνέντευξη:
SBS: Dr. Vincent πείτε μας αρχικά ποιος είναι ο ακριβής τίτλος της ομιλίας σας;
Α.Β.: Ο ακριβής τίτλος στα αγγλικά είναι “Sephardic songs: the Greek link”. Για να το πούμε πιο αναλυτικά το νόημα είναι: «Τα σεφαραδίτικα τραγούδια και οι διασυνδέσεις τους με την ελληνική μουσική».
SBS: Τι ακριβώς εννοούμε με σεφαραδίτικα τραγούδια;
Α.Β.: Είναι τα ισπανόγλωσσα λαϊκά και δημοτικά τραγούδια των σεφαραδιτών Εβραίων της Ελλάδας και του γενικότερου μεσογειακού χώρου. Οι Εβραίοι αυτοί, στην πλειονότητά τους, είναι απόγονοι προσφύγων από την Ισπανία και την Πορτογαλία. Οι Εβραίοι της Ισπανίας εκδιώχθηκαν από την πατρίδα τους από το ρωμαιοκαθολικό μοναρχικό καθεστώς το 1492, τη χρονιά δηλαδή που ο Κολόμβος «ανακάλυψε» την Αμερική. Παρόμοιο διάταγμα εκδόθηκε από τον βασιλιά της Πορτογαλίας το 1497. Μεγάλος αριθμός Εβραίων από τις χώρες αυτές βρήκαν καταφύγιο στην τότε Οθωμανική Αυτοκρατορία. Αναπτύχθηκαν έτσι κοινότητες, με κοινή γλώσσα τα ισπανικά, στην Κωνσταντινούπολη, τη Σμύρνη, τη Θεσσαλονίκη, το Σεράγεβο και σε πολλές άλλες πόλεις. Στον ελλαδικό χώρο η μεγαλύτερη σεφαραδίτικη κοινότητα ήταν στη Θεσσαλονίκη, που πριν από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο αριθμούσε γύρω στις 60.000 άτομα. Υπήρχαν όμως κοινότητες και σε μικρότερες πόλεις, όπως η Καβάλα και η Κομοτηνή, και σε νησιά, όπως η Χίος και η Ρόδος, ο τόπος καταγωγής του κ. Alhadeff.
SBS: Μια διευκρίνιση, εδώ: υπάρχουν Ελληνοεβραίοι που δεν ανήκουν στην κατηγορία των Σεφαραδιτών, αλλά έχουν διαφορετική καταγωγή;
Α.Β: Βέβαια, υπήρχαν, και υπάρχουν ακόμη, άλλοι Εβραίοι που οι πρόγονοί τους εγκαταστάθηκαν στις ελληνικές χώρες στην αρχαιότητα ή στην πρώιμη βυζαντινή εποχή. Ονομάζονται Ρωμανιώτες, από την παλαιά ονομασία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Οι Εβραίοι αυτοί αφομοιώθηκαν γλωσσικά, δηλαδή μιλούσαν ελληνικά εδώ και αιώνες, σε αντίθεση με τους Σεφαραδίτες. Το θέμα μας, λοιπόν, είναι τα ισπανόγλωσσα τραγούδια των Σεφαραδιτών της Ελλάδας.
SBS: Τι είδους τραγούδια είναι;
Α.Β.: Είναι πολλών ειδών. Μερικά είναι αφηγηματικά τραγούδια, τα romanzas, που μοιάζουν κάπως με την κατηγορία ελληνικών τραγουδιών που ονομάζονται παραλογές. Με παραλογές εννοώ τραγούδια όπως «Το Γεφύρι της Άρτας» και «Ο γυρισμός του ξενιτεμένου». Οι στίχοι των romanzas σε πολλές περιπτώσεις έχουν την προέλευσή τους από την μεσαιωνική Ισπανία, και παραδίδονταν προφορικά από γενεά σε γενεά για πολλούς αιώνες. Πέρα από αυτά έχουμε σεφαραδίτικα τραγούδια με θρησκευτικό περιεχόμενο, τραγούδια της αγάπης, του γάμου, νανουρίσματα, και τραγούδια που πραγματεύονται επίκαιρα γεγονότα και καταστάσεις, όπως ο θρήνος ενός κρατούμενου στις φυλακές του Γεντί Κουλέ στη Θεσσαλονίκη, και ένα τραγούδι για τη μεγάλη πυρκαγιά του 1917. Η ομιλία μου θα συμπεριλάβει μια γενική εισαγωγή στα σεφαραδίτικα τραγούδια, με δείγματα από CD. Θα υπάρξουν φωτεινές διαφάνειες με εικόνες και με αγγλικές μεταφράσεις των τραγουδιών.
SBS: Τα τραγούδια αυτά, κατά πόσον είναι γνωστά στη σημερινή Ελλάδα; Τραγουδιούνται μόνο από Εβραίους ή ακούγονται και από ένα ευρύτερο κοινό;
Α.Β.: Τις τελευταίες δεκαετίες δεν είναι άγνωστα στο ευρύτερο, μουσικόφιλο κοινό. Αυτό οφείλεται εν μέρει στο πρωτοποριακό CD μιας πολύ γνωστής τραγουδίστριας, της Σαβίνας Γιαννάτου, με τίτλο Άνοιξη στη Σαλονίκη, στα ισπανικά PrimaveraenSalonico, που κυκλοφόρησε το 1994. Πιο πρόσφατα η ισραηλινή τραγουδίστρια σεφαραδίτικων τραγουδιών Γιασμίν Λεβύ έχει επισκεφτεί την Ελλάδα και έχει συνεργαστεί με Έλληνες καλλιτέχνες, όπως ο Γιώργος Νταλάρας, o Γιάννης Κότσιρας και ο Γιάννης Χαρούλης. Υπάρχουν σήμερα και νέοι μουσικοί, Έλληνες, που δεν είναι αναγκαστικά εβραϊκής καταγωγής, αλλά γοητεύονται από τα τραγούδια αυτά και τα παρουσιάζουν σε συναυλίες και ηχογραφήσεις.
SBS: Στο διεθνή χώρο, ακούγονται τα τραγούδια αυτά;
Α.Β.: Μάλιστα, και στο διεθνή χώρο, στις τελευταίες δεκαετίες τα σεφαραδίτικα τραγούδια έχουν βρει πολυάριθμους θαυμαστές. Παραδείγματος χάρη, πριν μερικά χρόνια η Γιασμίν Λεβύ έδωσε συναυλία στο Opera House εδώ στο Σύδνεϋ, και έχει τραγουδήσει επίσης στο Womadelaide, το ετήσιο φεστιβάλ παγκόσμιας μουσικής στην Αδελαΐδα. Αν ψάξετε λίγο στο YouTube, για παράδειγμα, θα βρείτε ζωντανές εκτελέσεις σεφαραδίτικων τραγουδιών από πολλές χώρες. Στην ομιλία μας, όμως, το συγκεκριμένο θέμα θα είναι τα σεφαραδίτικα τραγούδια της Ελλάδας, όπως αυτά που ακούμε στα CD της Σαβίνας Γιαννάτου.
SBS Το θέμα σας, όμως, είναι όχι μόνο τα τραγούδια αυτά, αλλά και οι διασυνδέσεις τους με τις ελληνικές μουσικές παραδόσεις. Έχετε καταλήξει σε κάποια συμπεράσματα επάνω σ’ αυτό το θέμα.
Α.Β.: Φυσικά, καμιά πολιτιστική παράδοση δεν είναι εντελώς μονολιθική και απομονωμένη από όλες τις άλλες. Υπάρχουν πάντα διασυνδέσεις με άλλους πολιτισμούς. Ξεκίνησα λοιπόν να ερευνήσω, στην περίπτωση της σεφαραδίτικης μουσικής, ποιες είναι οι συγκεκριμένες διασυνδέσεις, οι αμοιβαίες επιδράσεις αν θέλετε, ανάμεσα στη μουσική αυτή και τις ελληνικές μουσικές παραδόσεις. Και βρήκα πραγματικά πως οι αμοιβαίες αυτές σχέσεις είναι όχι μόνο υπαρκτές αλλά περισσότερο εκτεταμένες και σημαντικές απ’ όσο ίσως θα νόμιζε κανείς. Το θέμα αυτό θα αναπτυχθεί πιο αναλυτικά στην ομιλία.
SBS : Αναφέρατε, πως η ομιλία σας θα συμπεριλάβει δείγματα σε CD, και μετά την ομιλία θα ακολουθήσει ζωντανή εκτέλεση σεφαραδίτικων τραγουδιών από τη Μαρίνα Θηβαίου και τον PaulHofstetter.
Α.Β.: Μάλιστα. Θα είναι ένα μικρό μουσικό διάλειμμα, με μια επιλογή τραγουδιών από το ρεπερτόριο της Μαρίνας και του Paul. Περιλαμβάνει μια παλαιά μπαλάντα που προέρχεται από romanza, και δυο τραγούδια που ανήκουν σε άλλες κατηγορίες.
Πληροφορίες στα γραφεία του Ελληνικού Φεστιβάλ, 02- 9750 0440, ή email στο greekfestival@goc.com.au.
