Anzac Day Hi Mipem Mi Hna Caah Sullam A Ngei Ma?

Anzac Day hi mipem mi nih an hmuhning le an ruahnak ah cun vunraang ralkap Gallipoli ah an nunnak thap in ral an tuknak philh lonak ni ah an rak ruah. Asinain, kum za leng a hun liam hnu ah cun mipem nih Anzac Day a muihmai an hmuhning a thleng ngaingai cang.

Australians Commemorate Anzac Day

War veterans and defence personnel take part in the ANZAC Day parade on April 25, 2023 in Sydney, Australia. (Photo by Brendon Thorne/Getty Images) Credit: Brendon Thorne/Getty Images

Key Points
  • A thoknak tuanbia zoh ah cun Gallipoli ralram ah nunnak thap in ral a rak tu mi hna philh lonak le upat peknak can ah Anzac Day hi an rak hman. Nihin ni belte ah cun, ram caah nunnak pek in rian a tuan lio mi le a rak tuan tthing mi hna upat peknak ni ah an hman cang.
  • Australia ram aiawh in ral a rak tu mi hna tuanbia zoh tikah miphun dang an rak tam ngaingai.
  • Miphun dang, ramdang in a rak pem mi hna zong Anzac Day ah tel ve an duh.
Anzac Day cu vawlei Ralpi Pakhatnak (WW1) lio ah ram caah nunnak pek in ral a rak do mi hna philh lonak le upat peknak ni ah an hman mi a si. Vawlei ralpi pakhat nak lio ah Australia le New Zealand ralkap hna cu I fonh in ralram ah an rak kal, nihin ni ah an mah pawl philh lonak le upatnak pek can ah lam an zawh hi a si.

Anzac Day cu phungning tein kum fatinte April 25 ah an tuah lengmang.

Asinain, nihin ni caan ah cun Australia le New Zealand ram caah nunnak thap in rian a tuan lio mi, a rak tuan tthing mi hna ca lawngah si ti loin kamkhat lei in ral a rak tu ve mi hna zong upat peknak ni ah sawm le telh chih an si ve cang.

2006 ah khan Vawlei Ralpi pakhat nak lio ah ral a rak tu ve mi, Turkey ram mi tefa pakhat kha Anzac Day ah lam zawh nak nawl an rak pek ve. Nihin ni tiang peh zulh tein cucu an kal pi peng.
Jean McAuslan cu Australian Museum and Galleries Association (AMaGA) nih min thatnak laksawng an pek mi a si. Australia ram caah nunnak a pe mi hna philh lonak caah lungphun an tuah mi ah caan saupi rian a rak tuan bal, a rian tuan ning a dawh, a that tuk caah minthatnak roca an rak pek.

Miphun a dang mi lawng te hmunkhat ah I fun in Australia nunphung pakhat I hrawm in nunkhua kan sak tti mi hna zoh tikah lung a hmui kho tuk tiin SBS nih tonbiaruahnak an rak ngeih lio ah a rak chim.

A peh rih mi cu, nunkhua kan sakning le kan thutdirning hi a luancia caan chung thil um tuning zong tikah a thleng ngaingai, a hlei in ral thawh nak nih kan nunning a hnur suan mi hi a lang khun a ti.

Raltuknak ruangah thong a tla mi hna, tahchunnak ah Italy ram mi, Germany ram mi le Japan miphun cheukhat hna cu ral a dih hnu in an ram ah an kir cio hna nain a cheukhat cu Australia ah nunthar an thok, khuasaknak hram an domh tiin a chim mi kha a hun a fianter than.

“A hlei in, Italy miphun chungah a lar ngaingai mi cu lo rian tuan a si, thong an rak tlak pah buin lo rian an rak tuan. A cheukhat cu Australia an rak um lio i lo rian an rak tuannak hna chungkhar nih khan an auhnak an tuah hna I Australia ah a rak pem than mi zong an um,” tiin McAuslan nih a chim.

Sankar Nadeson cu United Kingdom ah a chuak mi a si nain India miphun ci thla a si. Atu hi Melbourne ah a um lio, a tuahtuan mi hi hmanthlak lei he pehtlaimi a kherhlaitu a si. Melbourne ah khua a sa ko nain London ah Art Studio a ngei.

Anzac (1).jpg
Left to Right: Alex Ilyin (right) with former comrade in arms Don Frohmuller and contemporary artist and researcher Sankar Nadeson.
RSL Victoria ah rian a tuannak ah hruaitu tha sinak min thatnak, nunphung cuaisangtu sinak, miphun a dang ko mi hmunkhat ah rian tuantti khawhnak lam sialtu sinak in min thatnak a hmu mi a si. Ram caah rian a tuan mi hna le an chungkhar he naihniam tein rian a tuan fawn.

Amah tuanbia le Anzac Day pehtlaihnak a ngeih ning kong hi a ruat bel lo nain voikhat cu mi pakhat he tonnak an ngei I a tuanbia a chim ve ceo hnu in a mah konglam hlethlai duhnak lungthin a ngei.

Ka rian kong he pehtlaiin sianghleirun sianghngakchia tampi he tonnak ka ngei, siangsangrun a kai lio mi zong ka ton hna. An mah pawl he tonnak ka ngeih mi chungin ka fian mi pakhat cu Chinese Anzacs an rak um kha mi tampi nih a ruah awk an rak hngal lo.
Sankar Nadeson
“Ka ni ka hal a ka leh mi cu na pu zong pei British ralkap sinak in Malaysia ah ral a rak tuk cu a ti. A ruah awk bak ka thei bal lo,” ati.

ah Australia ram aiawh in ral a rak tu mi hna min cazin an lak mi zoh tikah minung 420,000 tluk hi miphun dang an si, ralpi pakhat nak lio ah ral a rak tu mi. Hi chungah hin ram ngeitu miphun, British miphun, Asia ram mi, Greek miphun, Chaklei Europe miphun hna an I tel.

Ralpi pakhatnak lio ah Australia ram aiawh in ral a tu mi lak ah Taluk miphun (Chinese) 200 tluk an I tel. Australian China Youth Association he naih niam in rian kan tuan lio ah Taluk miphun Anzac ah an I tel ve an thei loin tiin Sankar Nadeson nih a chim.
Australians Commemorate Anzac Day
A Maori warrior in traditional dress leads the New Zealand veterans in the Anzac Day Parade through Sydney CBD on April 25, 2021, in Sydney, Australia. (Photo by Ruth Goodwin/Getty Images) Credit: Ruth Goodwin/Getty Images
Russia miphun cithla a si ko tung nain China ram ah a chuak mi Alex Ilyin hi kum 50 leng Australia ah khua a sa cang. Ralram ah a kal hnu in Australia nunphung le nunning tampi a chap.

“1959 ah Australia ka rak phan, 1967 ah ral ram kal ding in an ka auh. Mirang holh zong ka rak thiam huaha lo cun kha lio caan I Australia nunning kong ka rak ruah ning le a tu lio mipem phantar ruahning hi a rak I khat bak” tiin Ilyin nih a chim.

“Kum hnih chung Australia ram caah nunnak pek in ral ka rak tu, cu nih ka mit a ka auter. Australia miphun he naihniam taktak in ralram ah khua kan sak tti ceo in Australia nunphung, an bia chim ning, an holh le an sining vialte ka fiang.”

1987 in nihin ni tiang Alex Ilyin hi ANZAC Day ah lam a zawh peng, voikhat taktak hmanh a hrelh bal lo.



To learn more about the Anzac history, visit The Australian government’s and .

*The Returned and Services League

Share
Published 24 April 2024 11:49pm
By Olga Klepova, Yumi Oba
Source: SBS


Share this with family and friends