شهرت واکسن کووید-۱۹ آسترازنیکا (AstraZeneca ) در چند ماه گذشته دچار خدشه شده است. این خدشه به دلیل ارتباط این واکسن با نوعی سندرم بسیار نادر لخته شدن خون در برخی از افرادی که آن را زده اند و تغییر توصیه های بهداشتی در خصوص استفاده از آن برای استرالیایی های جوان ایجاد شده است.
اما آنگونه که مقامات پزشکی و دولتی می گویند - زمانی که صحبت از احتمال ابتلا به بیماری های جدی، بستری شدن در بیمارستان و مرگ به دلیل ابتلا به کووید-۱۹ می شود، این واکسن هنوز هم در میان بهترین واکسن هایی است که استرالیایی ها می توانند از آن استفاده کنند.
بنابراین چه اتفاقی برای واکسنی که زمانی به عنوان یکی از واکسن های "کارا" شناخته می شد و قرار بود اکثر جمعیت کشور را واکسینه کند، خواهد افتاد؟
در این گزارش به آنچه که در این باره باید بدانید پرداخته ایم.
چه چیزی اخیرا تغییر کرده است؟
واکسن آسترازنیکا (AstraZeneca) اکنون در استرالیا فقط برای بزرگسالان بالای ۶۰ سال توصیه می شود. دولت فدرال استرالیا هفته گذشته پس از دریافت توصیه های جدید گروه مشاوران فنی استرالیا در مورد ایمن سازی این خبر را اعلام کرد.
از افرادی که پیشتر دوز نخست این واکسن را دریافت کرده اند، هنوز هم خواسته می شود تا قرارهای خود برای دریافت دومین دوز این واکسن را لغو نکنند و برای زدن آن حضور پیدا کنند.
وزارت بهداشت می گوید تقریباً کلیه موارد معدود لخته شدن خون که تاکنون گزارش شده است پس از دریافت دوز نخست این واکسن رخ داده است.
این وزارت در توصیه های خود اعلام کرده است: "افرادی که نخستین دوز از واکسن خود را بدون هیچ گونه عارضه جانبی جدی دریافت کرده اند، می توانند در دریافت دوز دوم از واکسن خود اطمینان داشته باشند."
آینده این واکسن در استرالیا چه خواهد بود؟
دولت استرالیا با خرید ۵۳.۸ میلیون دوز واکسن آسترازنیکا موافقت کرده است و در اوایل سال جاری برنامه ریزی شد تا ۵۰ میلیون دور دیگر از این واکسن در داخل استرالیا تولید شود.
این واکسن برای افراد بالای ۶۰ سال همچنان در دسترس خواهد بود، اما استفاده از آن برای واکسیناسیون بیشتر جمعیت استرالیا از برنامه اولیه دولت فاصله زیادی گرفته است.
پروفسور جیل کار یک ویروس شناس از کالج پزشکی و بهداشت عمومی در دانشگاه فلیندرز می گوید محدود کردن واکسن به افراد بیش از ۶۰ سال بر توانایی استرالیا برای دستیابی سریع به سطح خوبی از ایمنی جمعی تأثیر می گذارد.
وی گفت: "آسترازنیکا تأمین کننده اصلی ما بود. با این حال، به نظر می رسد دولت برای جبران این کاهش کوتاه مدت عرضه برای افراد زیر ۶۰ سال، ترتیبات جایگزینی در نظر گرفته است."
واکسن فایزر (Pfizer) اکنون قرار است نقش بیشتری در برنامه واکسیناسیون استرالیا داشته باشد.
سرلشکر جان فروون هماهنگ کننده برنامه توزیع واکسن کووید-۱۹ در استرالیا روز دوشنبه گفت که تامین واکسن فایزر پیش از افزایش شدید دوزهای این واکسن در ماه آگوست "با دقت" مدیریت می شود.
این در حالی است که مقامات استرالیایی می گویند که مزایای دریافت واکسن آسترازنیکا برای افراد بالای ۶۰ سال به مراتب بسیار بیشتر از خطرات آن است.
چرا نمی توانیم استفاده از واکسن های آسترازنیکا رامتوقف کنیم؟
یک دلیل این است که علیرغم خطرات مربوط به لخته شدن بسیار نادر خون، واکسن آسترازنیکا به دلیل ایجاد سطح بالایی از محافظت در برابر مرگ و بستری شدن در بیمارستان به دلیل ابتلا به کووید-۱۹ همواره مورد ستایش قرار گرفته است.
برای تشریح بهتر این موضوع شاید بد نباشد بدانید که خطر مرگ به دلیل عارضه لخته شدن خون (TTS) در حدود یک نفر در هر دو میلیون دوز از واکسن است. احتمال این خطر در واقع تقریباً مشابه خطر مرگ فرد به دلیل برخورد با صاعقه است.
همانطور که کارشناسان متذکر شده اند، احتمال آنکه شما احتمالاً در حین راه رفتن در خیابان، غرق شدن یا تصادف با اتومبیل جان خود را از دست بدهید حتی بیشتر از آن است.
حسن والی استادیار گروه بهداشت عمومی دانشگاه لاتروب گفت: "وقتی کاملاً متوجه شوید كه خطر لخته شدن خون ( TTS ) بسیار پایین است، تصمیم گیری برای زدن واكسن آسترازنیکا برای محافظت از خود و دیگران بسیار آسان تر می شود."
آیا ما به اندازه کافی واکسن فایزر داریم؟
دلیل دیگری که نمی توانیم واکسن آسترازنیکا را رها کنیم این است که هنوز به اندازه کافی واکسن فایزر برای کل جمعیت نداریم.
استرالیا تا کنون ۴۰ میلیون دوز از واکسن فایزر را سفارش داده است. گفتنی است که این واکسن نیاز به تزریق دوز دوم دارد. این در حالی است که وعده داده شده است که نیمی از این تعداد در سه ماهه چهارم سال جاری تحویل استرالیا داده خواهد شود.
در حال حاضر منابع تامین کننده واکسن های فایزر محدود است و احتمالاً ما تا اواخر سال جاری واکسن های مدرنا (Moderna) یا نواواکس (Novavax) را نیز دریافت نخواهیم کرد.
آدریان استر گفت: "متأسفانه، دولت فدرال بیشتر سرمایه گذاری خود را روی واکسن های آسترازنیکا انجام داده است و این موضوع اکنون به یک مشکل بزرگ تبدیل شده است."
در همین حال پروفسور جولی لیسک استاد پرستاری و مامایی از دانشگاه سیدنی که بر روی بیماری های عفونی و ایمن سازی کار می کند نیز می گوید که تقاضا برای دریافت واکسن فایزر در هفته ها و ماه های آینده افزایش می یابد.
وی گفت: "تا وقتی كه ما به میزان از این واکسن نداشته باشیم، برخی از افراد ممكن است نتوانند به فایزر دسترسی پیدا كنند - خصوصاً در گروه های سنی جوان. "
کشورهای دیگر چه می کنند؟
کشورها در خصوص تصمیم گیری های خود برای تزریق واکسن آسترازنیکا - چه از نظر سنی و چه از نظر جنسیتی یا ممنوعیت استفاده کامل از آن - واکنش متفاوتی نشان داده اند.
در انگلستان واکسن های آسترازنیکا برای انگلیسی های بالای ۴۰ سال توصیه می شود، در حالی که کره جنوبی استفاده از آن را به افراد بالای ۳۰ سال محدود کرده است.
از سوی دیگر، پس از آنکه آلمان محدودیت پیشین استفاده از این واکسن را برای افراد زیر ۶۰ سال برداشت، اکنون در این کشور محدودیت سنی برای این واکسن وجود ندارد.
شیلی نیز اخیرا حداقل سنی را که مردان می توانند این واکسن را دریافت کنند از ۱۸ سال به ۴۵ سال افزایش داده است. این امر موجب همخوان شدن استفاده از این واکسن با محدودیت استفاده از این واکسن برای زنان بالای ۴۵ سال شده است.
این در حالی است که ایتالیا نیز مانند استرالیا به تازگی استفاده از این واکسن را برای افراد زیر ۶۰ سال متوقف کرده است. دولت ایتالیا اعلام کرده است جوانان ایتالیایی که قبلاً اولین دوز آسترازنیکای خود را دریافت کرده اند، برای دومین دوز خود واکسن متفاوتی را دریافت خواهند کرد.
همچنین اسپانیا نیز استفاده از آسترازنیکا را به افراد بالای ۶۰ سال محدود کرده است.
این در حالی است که دانمارک در ماه آپریل امسال، نخستین کشوری بود که پس از تعلیق استفاده از این واکسن، استفاده از آن را به طور کامل متوقف کرد. اگرچه اکنون دولت از مقامات بهداشتی خواسته است تا در مورد این اقدام تجدید نظر کنند.
نروژ نیز واکسن آسترازنیکا را از برنامه خود حذف کرده است.
