O le a le tulaga o lou alo ina ua 18 tausaga le matua i Ausetalia?

student group.jpg

For many in Australia, turning 18 coincides with the end of formal schooling. Credit: Getty Images/FatCamera

I lalo o le tulafono i Ausetalia, o se tagata ua 'ausia le 18 tausaga le matua, e va'ai iai o se tagata matua. Ae o le a tonu le tulaga moni o lea tagata i le va'ai iai a ona matua ma mea e mafai ona ia faia?


Key Points
  • O le matua faatulafonoina i Ausetalia o le 18 tausaga i le atunu'u, peita'i o le matua e mafai ona mauaina ai nisi o aia ma fesoasoani e ono 'ese'ese i le va o setete ma teritori.
  • O le mauaina o penefiti ma ona aiaiga e suia i le taimi e atoa ai le 18 tausaga o le matua o se tagata ma lona aiga.
  • O le gasologa o le soifuaga i le avea ma tagata matua e iai fesuia'iga ma vaega e faailogaina ai, e pei o le nofo to'atasi ma tausi ia lava i se taimi.
I le va'ai a le tulafono, o le 'ausia o le 18 tausaga o le matua o se tagata, o lona uiga ua faamuta ai le tiute o matua ma isi tagata i le va'aiga o lea tagata.

O le tama'ita'i o Kate Richardson o se loia sinia i le Youth Law Australia, o se 'au'aunaga e aofia ai le atunu'u atoa e fesoasoani i fautuaga faaletulafono mo tupulaga i lalo o le 25 tausaga le matutua.

Na ia faamatalaina le va'ai a le tulafono i se tagata matua.

O se tagata matua ua tuto'atasi. O lona uiga ua ia te 'oe le tiute o le va'aiga o 'oe lava atoa ai ma au amioga. I le taimi e le'i atoa le 18 tausaga o lou matua, e iai vaega e le faamamafaina tele e le tulafono ia te 'oe.
Kate Richardson, Senior solicitor at Youth Law Australia

Matua faatulafonoina ma le avea ma tagata matua

I Ausetalia atoa, e faamalosia le lafo o sau palota i faigapalota i le taimi e atoa ai le 18 tausaga lou matua. O le matua fo'i lea e amata ai ona mafai ona e peletupe, faatau tapa'a ma inu 'ava malosi i nofoaga laiseneina.
Aso fanau 18 tausaga.
E 'ese'ese lava tu ma aganu'u i le faamanatuina o le aso fanau ina ua atoa le 18 tausaga o se tagata, ae i Ausetalia e tele ina iai se keke e sami ai, o isi aso fanau taua, o le 21 ma le 30. Credit: Getty Images/BFG Images
Generally, it is against the law for a person under 18 to drink alcohol on private premises.

“Unless the alcohol is supplied by a parent or guardian, or someone who has been given permission by the parent or guardian.

“There are some small differences across different states and territories, especially about drinking under the supervision of an adult in private premises,” Ms Richardson says.
O Professor Steven Roberts e faia'oga i le mata'upu o le Education and Social Justice i le Iunivesite o Monash. O se tasi o vaega taua o ana su'esu'ega o le gasologa o le olaga o tupulaga talavou e avea ma tagata matutua.

Na ia fautuaina le taua o le faia e matua o faata'ita'iga lelei ma talafeagai i fanau, e aofia ai le tagofia faautauta o le 'ava malosi, o se auala e fesoasoani ai i le fanau i le taimi e matutua ai.

“E mafai fo'i ona talanoa matua i fanau i auala e faamalosia ai le fetausia'i i a latou faigauo, e iloa ai le taua o le faaaloalo ma ava. E taua tele i le taimi lenei faata'ita'iga o le faautauta ma malamalama ma sa'oloto feso'ota'iga ma le faasoaina o manatu."

Mafai ona talosaga penefiti mai le Centrelink i le 18 tausaga

O le atoa o le 18 tausaga o le matua o se tagata, e mafai ona suia ai le aofa'i o penefiti e mafai ona maua e lona aiga.

E pei ona faamatalaina e Hank Jongen, le pule o 'au'aunaga i le Services Australia, le totogi i lalo o le , o se totogi e lua ona vaega e fesoasoani ai i matua i le tau o le tausiga o fanau.

O le vaega muamua (Part A), e totogi mo tamaiti ta'ito'atasi ma faamuta i le taimi e mae'a ai le a'oga maualuga Year 12 poo se vasega taitutusa, ae o le vaega lua (Part B) e totogi i aiga ta'itasi.

“E faalagolago lava i le tulaga o aiga ta'itasi poo le a le 'umi e totogi ai penefiti Part A ma le Part B, ae le iloiloina faatasi." (Hank Jorgen).
family income.jpg
O le faamalieina o se iloiloga o tupe maua a se aiga e faalagolago iai totogi o le Family Tax Benefit. Credit: Getty Images/Traceydee Photography
O seisi suiga taua i le taimi e atoa ai le 18 tausaga o le matua o se tagata, o le mafaia lea ona talosaga lava i latou mo penefiti fesoasoani. O le totogi aupito ta'atele o le mo tagata 24 tausaga aga'i i lalo le matutua.

Ae mafai lava ona va'ai iai o se tagata o loo mana'omia le tausiga i le iloiloga o totogi. E pei ona faamatalaina e Hank Jorgen.

A faapea o a'oga faasolo'atoa, poo sa'ili se galuega, o le va'ai iai o se tagata o loo mana'omia pea ona tausia se'ia 'ausia le 22 tausaga le matua. O lona uiga, matou te va'ai i tupe maua a ona matua e filifili ai pe na te mauaina se fesoasoani.
Hank Jongen, pule o 'au'aunaga, Services Australia
E fautuaina e Hank Jongen i latou faato'a atoa le 18 tausaga le matutua e faatulaga se , ma silasila ai i vaega talafeagai e faaulu ai se talosaga mo fesoasoani.

“A mana'omia se fesoasoani i le gagana Igilisi, vili mai i le 131 202. O se 'au'aunaga faamatala'upu maua fua."
apprentice.jpg
O tupulaga i le va o le 16 ma le 24 tausaga le matutua o loo i galuega faata'ita'i (Australian Apprenticeship) faasolo'atoa, e ono mafai ona mauaina le Youth Allowance. Credit: Getty Images/JohnnyGreig

E la'ala'a lemu gasologa i le avea ma tagata matua

E ui o le 18 tausaga le matua e kolosi ai le laina i le avea ma tagata matua i Ausetalia, o le matua faatulafonoina i nisi vaega (e pei o le 'ave ta'avale) e ono maualalo mai ma e 'ese'ese i setete ma teritori.

Na faaalia e Prof Roberts o le mafaia ona maua nisi o aia ma tiute tau'ave e ono lavelave ai le gasologa i le avea ma tagata matua.

“Fai ma faata'ita'iga, o tupulaga i le 16 tausaga le matutua, i nisi o taimi e mafai ona malilie e faia feusua'iga, ae le mafai ona matamata i nisi o ata puipuia se'ia atoa le 18 tausaga lo latou matutua. I le taimi ua atoa ai le 18 tausaga le matutua, e mafai ona latou mauaina le totogi maualalo (minimum wage) e sili atu nai lo i latou e ta'i 16 ma le 17 tausaga le matutua, ae le mafai ona latou mauaina le totogi atoa o se tagata matua se'ia aulia le 21 tausaga le matutua."

O le faigaluega tumau, nofo to'atasi poo le amataina o se aiga, nisi o vaega faapine o le soifuaga ua le toe ta'atele i tupulaga 18 tausaga le matutua i auga tupulaga ua mavae. (Professor Roberts).

Ua ta'atele atu le va'aia o vaega faapine nei o le soifuaga i tagata matutua i le 20 ma le 30 tausaga le matutua.
Steven Roberts, Professor of Education and Social Justice at Monash University
E le faapea le 18 tausaga le matua ua tatau ai ona faamalosia nisi o tiute.
taking selfie.jpg
Na ta'ua e Professor Roberts e to'atele tupulaga ua faatuai ona talia vaega faapine sa masani ai le soifuaga e pei o le faaipoipo - o nisi latou te te'ena atoa. Credit: Getty Images/FatCamera
O nisi o manatu ua le toe ta'atele pe moni e pei ona faaalia e Ms Richardson.

“E te le tau faatali i le 18 tausaga e…
  • faia ai feusua'iga  
  • maua ai sau galuega 
  • fai ai sau tusi tupe
  • tu'ua le a'oga 
  • sifi 'ese mai lou aiga 
  • molia i se solitulafono 
  • maua fautuaga faaloia e aunoa ma se matua poo seisi tagata matua  
  • maliega i togafitiga faafoma'i” 
“Fai ma faata'ita'iga, e mafai e se tagata talavou i lalo o le 18 tausaga le matua ona malie i se togafitiga faafoma'i, pe a manatu le foma'i e malamalama lea tagata i le aoga ma tulaga lamatia mai lea togafitiga." (Richardson).

E taua tele ona siaki mea uma e talafeagai mo 'oe ma lou aiga i vaega o le soifuaga e le o manino ai le matua faatulafonoina.
.....i le malae va'alele
I le taimi e atoa ai le 18 tausaga lou matua, e mafai ona talosagaina sou tusi folau e aunoa ma se faatagaga a ou matua poo seisi tagata. E mafai fo'i e nisi i lalo o le 18 tausaga le matutua i vaega faapitoa. Credit: Getty Images/MStudioImages

O 'oe o se tupulaga talavou poo se matua o loo mana'omia fesoasoani?


Share