ኣገዳስነት ምርዳእ ኣብ መንጎ ደቀባት ዘሎ ብዙሕነት፡

ምስ ተቐማጦ ደሴት ቶረስን ኣቦርጂንን ኣብ ዝግበር ጽምዶ ትርጕም ዘለዎ ርክብ ንምህናጽ ፡ ኣብ መንጎ ቀዳሞት ህዝብታት ኣውስትራልያ ዘሎ ብዙሕነት ምርዳእ ኣዝዩ ኣገዳሲ እዩ ።

Portrait of three generation Aboriginal family Credit: JohnnyGreig/Getty Images

ኣብ ደቀባት ኣውስትራልያ ዝርከብ ሃብታም ብዙሕነት ሰሓቢ እዩ፡ ነዚ ብዙሕነት ምርዳእ ኣቦርጂንን ነበርቲ ደሴታት ቶረስን ኩሎም ሓደ ከም ዝዀኑ ዝገልጽ ግጉይ ኣተሓሳስባ ዝጻረር እዩ ።

ህዝቢ ደቀባት ሞዛይክ ዝኾነ ባህልታትን ቋንቋታትን ኣነባብራኦምን ዘለዎም እዮም ።

ሓደ ካብቲ ነዚ ብዙሕነት "ዚ ክትርድኦ ትኽእለሉ ዝበለጸ መገዲ ፡ ንህልው ካርታ ኣውስትራሊያ ብምርኣይ እዩ ። ኣብ ምዕራብ ኣውስትራሊያ ኣብ እትርከብ ዞባ ኪምበርሊ ፡ ካብ ባርዲ ዝመጸት ኣኑቲ ሙንያ ኣንድሪውስ እትበሃል ሽማግለ ከም ዝገለጸቶ ።

"ኣብዛ ካርታ እዚኣ 500 ዝዀኑ ኣህዛብ ስለ ዘለዉ ፡ ሰባት ነዚ ኽምርምሩ ንዕድሞም ኢና ። ነፍሲ ወከፍ ህዝቢ ናይ ገዛእ ርእሱ ቛንቋ ወይ ምስ ካልእ ናይ ሓባር ቛንቋ ኣለዎ "።

Carla Rogers (left) and Aunty Munya Andrews (right), Evolve Communities Credit: Evolve Communities

800 ላህጃታት ዘጠቓልል ልዕሊ 250 ናይ ደቀባት ቋንቋታት ኣሎ ፣ ፣ ባህሎምን ኣነባብራኦምን ኪንዮኡ ዝኸይድ ቅርጽታቶምን ድማ ኣብ መላእ ህዝብታትን ስነ-ጥበብን እተፈላለየ እዩ ።

"ናይ ኣቦርጂን ስነ-ጥበብ ክርኢ እንከለኹ ፡ ናይ ኣውስትራሊያ ከባቢ ኣየናይ ከምዝኾነ ብንጹር እፈልጥ እየ ። መብዛሕትኦም ሰባት እቲ ብነጠብጣብ ዝግበር ስእሊ ምስ ባህሊ ምስ ናይ ኣቦርጅናውያን ስእሊ የተሓሕዝዎ ፡ እዚ ግን ሓደ ህዝቢ ጥራይ እዩ ።

"ናብቶም ናተይ ህዝቢ ዝኾኑ ህዝቢ ባርዲ እንተ ርኢኻ ፡ ህዝቢ ማይጨው ኢና ። ስነ-ጥበብና ምስ ካልኦት ኣብ መላእ ዓለም ዘለዉ ተቐማጦ ደሴት ኣዝዩ ይመሳሰል እዩ ፣ እዚ ከኣ ንማዕበላት ዘርኢ ጂኦሜትሪካዊ ቅብኣታት ስለ ዝዀነ ፡ ናይ ነጠብጣብ ስእሊ ኣይኮነን እዩ" በለት ።

ደራሲትን ጠበቓን ከም ኡ ድማ ን ናይ Evolve Communities ዳይረክተርን ዝዀነት ኣንቲ ሙንያ: ሰባት ምስ ደቀባት ኣብዝራኸብሉ ኮሎም 'ሓደ ዓይነት ከም ዘይኾኑ ኽርድኦም ኣለዎ ትብል ።

ባህልታትን ልምድታትን ናይ ሓደ ማሕበረሰብ ኣኽብሮት ምርኣይ ኣዝዩ ኣገዳሲ ስጉምቲ እዩ ፡ ዝያዳ ትርጉም ዘለዎ ርክብ ንኽትምስርት የኽእለካ ።

ካርላ ሮጀርስ ኣብ ጐድኒ ኣኒ ሙኒያ ኰይና እትዓዪ መሓዛ ደቀባት እያ ። ንሳ ወሲኻ ድማ ፡ እዚ ፍልጠት እዚ ፡ ነቲ ኣብ ኣውስትራልያ ዘሎ ሓባራዊ ታሪኽ ንምርዳእን ኣብ መንጎ ደቀባትን ደቀባት ዘይኮኑን ዘሎ ጋግ ስለምንታይ ኣብዚ ግዜ እዚ ከም ዘሎ ንምርዳእን ኣዝዩ ኣገዳሲ ምዃኑ ገለጸት ።

"ኣውስትራሊያ መጀመርያ ኣብ ትሕቲ መግዛእቲ ዝኣተወትሉን ብድሕሪኡ ዘሎ እዋንን ፡ እዚ ብዙሕነት ዘይምፍላጥ እዩ እቲ ቀንዲ ጸገምና ። ኣብዚ እዋን እዚ ዘሎ መብዛሕትኡ ጸገማት ኣቦርጅናልን ቶረስ ስትረብ ደሴትን ከም ሓደ ህዝቢ ጌርካ ምርኣይን ነዚ ብዙሕነት እዚ ኣፍልጦ ዘይምሃብን እዩ "በለት ።

ኣውስትራሊያ ኩሉግዜ ሕብረ ብዙሕ ባህሊታት እያ።

እቶም ደቀባት እተፈላለየ ባህሊ ዘለዎም "ፈላጣት" ከም ዝዀኑ ኣኒ ሙንያ ትገልጽ ።

"ህዝበይ ንኣሽሓት ዓመታት እተፈላለየ ባህልታት ይሕዝ እዩ ። ምስ ካልኦት ናይ ኣቦርጂን ጉጅለታት ርክብ ክንገብር ኪኢልና ኣለና ፡ ገለ ካብ ዝተፈላለዩ ቋንቋታት ንምዝራብ ሰልጢንና ኣለና "ብምባል ትገልጽ ።

ከም በዓል ዶ/ር ማሪኮ ስሚዝ ዝኣመሰሉ ውልቀ ሰባት ኣፍልጦ ምሃብ ኣገዳሲ እዩ ፡ እዚኣቶም ባህላዊ ውርሻታትን ባህላዊ ብዙሕነት ናይ ቀዳሞት ኣውስትራሊያዊያን ዘሀብትሙ እዮም ።

ኣቦኣ ካብታ ኣብ ደቡባዊ ገማግም ኒው ሳውዝ ዌልስ እትርከብ ህዝቢታት ዩይን ክኸውን ከሎ ፡ ኣዲኣ ድማ ካብ ኪዩሹ ፡ ጃፓን ካብ እትርከብ ኮኩራ እያ ።

"ገሊኦም ሰባት ብሰንኪ ጃፓናውነተይ ኣቦርጂናዊ ዉርሻ ከም ናተይ ገይሮም እዮም ዝወስድዎ ፣ ኣነ ካብ ሰሜናዊ ምዕራብ ኣውስትራልያ ፡ ካብ ኢንዱስትሪ ሉል ጃፓን እዩ ።

"ኣቦይ ኣብ ጃፓን ክዘውር ከሎ ግና ፡ ወለደይ ኣብ ኪዩሹ ኣብ ዝርከብ እንዳ ቡን ተራኺቦም ። ኣብ ጃፓን ተመርዓዉ ፡ ድሕሪኡ ናብ ኣውስትራልያ ኣምጺእዋ ። "

ዶክተር ስሚዝ እናዓበየት ምስ ከደት ፡ ብዙሕ "ዓሌታዊ ጸርፊ" በጺሒዋ'ዩ ፡ እቲ ርእይቶታት ግና ኣቦርጅናውያን ምዃና ምስ ፈለጡ ከምዝገደደ ገሊጻ ።

ሰባት ብዛዕባ ኣቦርጂናውያን ዘለዎም ኣጠማምታን ጸቢብ ኣጠማምታ እዩ ፡ እዚ ካብ ከም ሕብሪ ቆርበት ወይ ደረጃ ስልጣነ ፡ ካብ ናይ ጽሑፍ ታሪኽ ዝተወስደ ከምዝኾነ ዶክተር ስሚዝ ትገልጽ ።

"ሰባት ቅድሚ ሕጂ ኣብ ህይወቶም ምስ ኣቦርጂናውያን ተራኺቦም ዘይፈልጡ ይመስሎም ይኸውን ፡ ዕድል ግን ይረኽቡ እዮም ፡ ኣብ ልዕሊ ሰባት ዘለዎም ጥርጣረን ኣረዳድኣን መረጋገጺ ኣይምሃቡን ።"

ዶክተር ስሚዝ ኣብዚ ግዜ ዘሎ ኣረኣእያ ኣውስትራሊያ ብዙሕ ባህሊ ዘለዋ ምዃና ኣብ ውሽጢ ደቀባት ዘሎ ብዙሕነት ናይ ብሓቂ ኣብ ግምት ዘእተወ ክኸውን ኣለዎ ትብል ።

"ብዛዕባ ኣቦርጅናውያን ብኣዝዩ ዝቐለለ መገዲ ትሓስብ እንተ ኣሊኻ ፡ ቀሊል መፍትሒ ጥራይ እዩ ዘሎ ። እዚ ኣዝዩ እተሓላለኸን እተፈላለየን ኣምር እዩ: እተማልአን እተፈላለየን ፍታሕ ዘድልዮ እዩ: " ።

ካርላ ሮጀርስ ከም ዝገለጸቶ ፡ እቶም ካብ ደቀባት ዘይኮኑ ሰባት ነዚ ነዚ ብዙሕነት ብዘይምርዳእ ጌጋታት ክገብሩ ይኽእሉ እዮም ።

"ኣዝዩ ጐዳኢ ፡ ዓሌታዊ ክኸውን ዝኽእል ዘረባ ክንዛረብ ንኽእል ኢና ። እዚ ንኸይንርዳእ ዕንቅፋት እዩ ዝዀኖ "በለት ።

Thirteen Aboriginal and Torres Strait Islander people from across Australia are taking part in the inaugural Mob in Fashion initiative. Credit: Thirteen Aboriginal and Torres Strait Islander people from across Australia are taking part in the inaugural Mob in Fashion initiative.

ብዛዕባ ብዙሕነት ደቀባት ብኸመይ ኢና ክንፈልጥ ንኽእል?

ናብ ኤውሮጳ ትጕዓዝ እንተከለኻ ፡ ብካርታ ኢኻ ትጅምር ፡ ነታ ዘለኻያ ሃገር ተለልያ ፡ ብዛዕባ ባህላን ቋንቋኣን ድማ ትምሃር ።

ሮጀርስ ፡ "ንበል ካብ ሲድኒ ንልዕሊ ክልተ ሰዓት ትጐዓዝ እንተ ኣሊኻ ፡ ናብ እተፈላለየ ሃገራት ትሓልፍ ኣለኻ ማለት እዩ" በለ ።

ብዛዕባ እታ ሃገር ፡ እንተላይ ብዛዕባ እቶም ልምዳውያን ዋናታታን ታሪኻን ዓሚቚ ፍልጠት ንምርካብ ፡ ባይቶ መሬትን ኣብቲ ከባቢ ዝርከብ ባይቶን ጽቡቕ መበገሲ እዩ ።

አንቲ ሙንያ ብዛዕባ "ርእሰ-ትምህርቲ" እያ ትዛረብ ።

"ብእተኻእለካ መጠን ተምሃር ፡ ብፍላይ ምስ ቀዳሞት ህዝብታት ተጸመድ ። ክትፈርሕ የብልካን ፡ ገዛእ ርእስኻ ጥራይ ኣላልያ ፡ ምስ ማሕበረሰብ ተላለ "።

ተባዕ ምዃን ማለት ምስ ቀዳሞት ኣህዛብ ክትፋለጥ ምኽኣል እዩ ።