Key Points
- Công nghệ AI đang phát triển nhanh chóng, và dự kiến sẽ có những tiến bộ vượt bậc trong năm 2023.
- AI đang thay đổi cách chúng ta làm việc và các loại công việc dành cho con người.
- Những công việc đòi hỏi “kỹ năng độc đáo của con người” sẽ ít bị ảnh hưởng hơn.
Trí tuệ nhân tạo đang phát triển nhanh chóng, và dự kiến sẽ thay đổi cách con người làm việc – khiến một số công việc trở nên lỗi thời, đồng thời mở ra những cơ hội mới.
Theo ông Alex Jenkins, giám đốc Trung tâm Sáng tạo Khoa học Dữ liệu Tây Úc thuộc Đại học Curtin, thế giới sắp sửa bị biến đổi hoàn toàn bởi AI.
“Công nghệ đang phát triển vô cùng nhanh chóng,” ông nói.
“Chúng ta hiện đang ở bước nhảy vọt về tính năng khi các công cụ này trở nên vô cùng hữu ích trong việc sáng tạo nội dung mới và trò chuyện theo cách của con người. Vì vậy, chúng tôi thực sự bắt đầu thấy những công cụ này hoạt động theo cách có thể so sánh với khả năng của con người.
“Cuối cùng, những công cụ này có thể sẽ trở nên thông minh hơn hầu hết mọi người và có nhiều năng lực hơn hầu hết mọi người. Đó là một tương lai thú vị và nguy hiểm.”
ChatGPT là gì?
Một công cụ AI thực sự đã gây chấn động thế giới trong những tháng gần đây do khả năng tạo ra văn bản theo cách thức giống như con người.
ChatGPT của OpenAI ra mắt công chúng vào tháng 11/2022, và kể từ đó đã gây ra các cuộc tranh luận, bao gồm việc , cũng như tiềm năng của nó trong các lĩnh vực từ y học đến luật và các loại công việc mà nó có thể thay thế con người.
“ChatGPT là một ví dụ đáng kinh ngạc về sự phát triển của một tập hợp các mô hình AI được gọi là ‘large language model’. Những mô hình này hoạt động bằng cách lấy một lượng lớn văn bản từ internet và từ sách vở, đồng thời tiếp thu kiến thức và xây dựng sự hiểu biết về thế giới, sau đó sáng tạo ra nội dung mới,” ông Jenkins giải thích.
Ông Jenkins cho biết những công cụ này đã xuất hiện được một thời gian, nhưng các phiên bản trước đó “không hiểu” con người đang nói về điều gì.
“Nhưng giờ đây với ChatGPT, chúng tôi thấy những mô hình này đã đạt đến mức mà bạn có cảm giác như đang nói chuyện với con người, có cảm giác như bạn đang nói chuyện với một hệ thống hiểu được ý định của bạn và những gì bạn muốn đạt được từ công cụ.”
ChatGPT's successor, ChatGPT-4, is set to launch in 2023. Source: NurPhoto / Getty
“Nó sẽ giống như ChatGPT, nhưng thậm chí còn có nhiều khả năng hơn. Và nó sẽ gây tác động đáng kể đối với lực lượng lao động và toàn bộ nền kinh tế,” ông Jenkins nói.
“Đây có lẽ sẽ là cuộc cách mạng công nghệ lớn nhất mà chúng ta từng chứng kiến trong nhiều năm qua. Nó chắc chắn vĩ đại như sự chuyển đổi từ điện thoại di động sang điện thoại thông minh và sự ra đời của Internet.”
AI sẽ thay thế những công việc nào?
Các công cụ AI đặt ra mối đe dọa ngay lập tức và ngày càng gia tăng đối với nhiều loại công việc, từ viết quảng cáo đến nhập và quản lý dữ liệu.
Ông Jenkins ước tính khoảng 20-30% công việc văn phòng “có khả năng thay đổi trong vài năm tới” do sự phát triển của AI.
“Nếu tôi là một người viết quảng cáo, tôi sẽ tìm cách làm quen với ChatGPT càng sớm càng tốt,” ông nói.
“Tôi không tin rằng một người viết quảng cáo — trừ khi họ là người viết quảng cáo sáng tạo nhất thế giới — có thể cạnh tranh với những gì mà ChatGPT cung cấp trong lĩnh vực đó,
“Nếu bạn là cây bút nổi tiếng nhất thế giới và có thứ hạng cao, thì có lẽ bạn vẫn ổn vào lúc này. Nhưng đối với phần lớn lực lượng lao động, họ sẽ cần phải thích nghi để sử dụng những công cụ này ngay hôm nay.”
Ngay cả nghề luật sư cũng có thể bị đe doạ bởi cuộc cách mạng AI. Lần đầu tiên, một “trợ lý pháp lý AI” do công ty DoNotPay phát triển sẽ ra biện hộ cho một thân chủ trước toà vào tháng tới.
Theo một báo cáo do công ty nghiên cứu McCrindle có trụ sở tại Sydney công bố hồi năm ngoái, các công việc đang bị loại bỏ do sự gia tăng của tự động hóa và trí tuệ nhân tạo bao gồm nhân viên nhập dữ liệu, thư ký hành chính và điều hành, nhân viên kế toán và nhân viên tính bảng lương.
“Nghe có vẻ khắc nghiệt nhưng hầu hết mọi thứ có thể tự động hóa sẽ được tự động hóa. Và tôi nghĩ việc mọi người sợ hãi và lo lắng về điều đó là điều tự nhiên,” bà Ashley Fell đến từ McCrindle nói với .
“Nhược điểm lớn là AI sẽ thay thế các công việc truyền thống do con người thực hiện, như chúng ta đã thấy cách đây vài năm với các máy check-out tự động tại sân bay và trung tâm mua sắm.”
Những công việc nào sẽ an toàn trước sự phát triển của AI?
Theo báo cáo của McCrindle, các công việc đang có nhu cầu ngày càng cao bao gồm các nhà khoa học dữ liệu và nhà phân tích dữ liệu, chuyên gia AI và machine learning cũng như chuyên gia dữ liệu lớn.
Một số công việc khác cũng sẽ an toàn trước cuộc cách mạng AI.
“Chúng ta sẽ không thay thế sự tương tác giữa người với người bằng những công cụ AI này. Chúng không có khả năng làm những việc như vậy,” ông Jenkins nói.
Bà Fell cho biết những người đang tìm cách bảo vệ nghề nghiệp của họ trước tác động của AI nên tập trung vào những công việc đòi hỏi “kỹ năng độc đáo của con người”.
“Khi chúng tôi nghĩ về tương lai của công việc và các loại công việc hoặc ngành nghề có nguy cơ bị tự động hoá thay thế, chúng tôi nghĩ rằng đó là những loại nhiệm vụ hoặc công việc lặp đi lặp lại, yêu cầu kỹ năng thấp, hoặc không yêu cầu những kỹ năng độc đáo của con người như tư duy sáng tạo, tư duy phê phán, sự đồng cảm, lòng trắc ẩn, khả năng lãnh đạo, những kỹ năng mềm đó, những thứ không thể dễ dàng sao chép hoặc lặp lại,” bà nói.
Làm thế nào để tận dụng tối đa AI?
Lời khuyên của ông Jenkins dành cho những người lao động đang lo lắng về tác động của AI là hãy đón nhận công nghệ này thay vì sợ hãi nó.
“Thay vì sợ hãi công nghệ, hãy bắt đầu sử dụng nó ngay lập tức và hiểu điểm mạnh cũng như điểm yếu của nó… hãy sử dụng công nghệ để phát huy thế mạnh, đặc điểm cá nhân và chuyên môn của bạn,” ông nói.
“Một cách để nghĩ về công nghệ này là bạn là người quản lý và AI là nhân viên của bạn. Phải tốn công một chút để tìm ra cách tốt nhất để khiến nhân viên tạo ra những sản phẩm tốt nhất và nhiều nhất cho tập thể.
“Vì vậy, hãy bắt đầu tưởng tượng như là bạn có một trợ lý. Đó là cách tốt nhất để những người quan tâm đến công nghệ hiểu được công việc của họ có thể thay đổi như thế nào.”
Những người lao động ngày nay và trong tương lai sẽ phải “học tập suốt đời” để bắt kịp với sự thay đổi của công nghệ.
“Học tập suốt đời đang được thúc đẩy chủ yếu bởi tự động hóa (sự phát triển của robot, phân tích dữ liệu, phần mềm thông minh hơn), toàn cầu hóa (mức độ lớn hơn của việc thuê ngoài và tăng trưởng trong các nền tảng kỹ thuật số) và thực tế nhân khẩu học (chẳng hạn như dân số già đi, mọi người sống lâu hơn và nghỉ hưu trễ hơn),” cáo của McCrindle viết.
“Điều này đòi hỏi một tư duy mới và tăng cường tập trung vào việc đào tạo và rèn luyện các kỹ năng. Đã qua rồi cái thời mà học đại học từ một đến bốn năm là đủ. Thay vào đó, người lao động sẽ ngày càng cần phát triển thói quen làm mới các kỹ năng hiện có và học hỏi những kỹ năng mới.”
Các chính phủ và cơ quan quản lý trên khắp thế giới cũng có vai trò chính trong việc bảo đảm rằng toàn xã hội được hưởng lợi từ cuộc cách mạng AI.
“Nếu chúng ta có các mô hình AI là mã nguồn mở và có thể được sử dụng và xây dựng bởi bất kỳ ai, thì tất cả chúng ta với tư cách là một xã hội đều có cơ hội hưởng lợi từ mô hình này,” ông Jenkins nói.
“Nếu các mô hình được giữ kín bởi các công ty tư nhân, thì chúng ta có nguy cơ bị phụ thuộc vào các công ty này và một lượng lớn của cải sẽ được tạo ra bởi một số ít người.”
