دلیل اصلی در پس عبارت‌های مختلفی که افراد و گروه‌ها برای توصیف '٢٦ جنوری' به کار می‌برند، مفهوم حاکمیت است. این به معنای ابقای حاکمیت ذاتی بومیان آسترالیا بر اراضی، آموزش، قوانین، سیاست‌ها، صحت و سایر امور خودشان است که قبل از ورود اروپایی‌ها وجود داشت و هرگز دچار وقفه نشده بود.
در هسته اصلی بحث حقوق ابورجینل‌ها و جزیره‌نشینان تنگه تورس (بومیان)، بر سر حق حاکمیت اجماع نظر گسترده‌‌ای وجود دارد. با این وجود، در میان گروه‌های بومی، در مورد چگونگی به رسمیت شناخته شدن این حق حاکمیت دیدگاه‌های مختلفی وجود دارند.
این نقطۀ آغاز بحث عمومی آسترالیا درباره به رسمیت‌شناسی بومیان، عقد معاهده با آن‌ها، دادن صدا (نمایندگی) به آن‌ها و بیان واقعیت‌های تاریخی است. این دیدگاه‌های متنوع مدل‌های مختلفی را برای به رسمیت‌شناسی بومیان پیشنهاد می‌کنند.
بحث تغییر روز آسترالیا هر سال با فرارسیدن این روز داغ می‌شود. Source: Getty Images
'به رسمیت‌شناسی'
یکی از راه‌های پیشنهاد شده برای به رسمیت شناخته شدن مردمان بومی، تعدیل قانون اساسی آسترالیاست. مبحث تعدیل قانون اساسی از سال ۱٩٨٠ بدین‌سو در سطوح مختلف، از جمله هیأت‌های کارشناسان و نخبگان، کمیته‌های سنا، کمیسیون‌های قانون اساسی و شوراهای همه‌پرسی، گزارش‌ها و پیشنهادها جریان داشته است.
یکی از مشهورترین مدل‌های پیشنهادی که طلایه‌دار بحث به رسمیت‌شناسی بومیان است، 'بیانیه قلبی اولورو' (The Uluru Statement from the Heart) است که پس از ۱٣ نشست مشورتی سه‌روزه میان نمایندگان جوامع ابورجینل و جزیره‌نشینان تنگه تورس در سراسر کشور ترتیب به دولت ارائه شد.
دین پارکین، رییس کارزار آگاهی‌دهی عمومی درباره بیانیه اولورو (From the Heart) می‌گوید آن‌ها سعی دارند برای ایجاد یک ساختار نمایندگی بومیان در بدنه پارلمان فدرال حمایت مردمی جذب کنند.
آقای پارکین می‌گوید: «مأموریت صد درصدی ما بیانیه اولورو است. بنابراین، صدا، معاهده و واقعیت بخش اصلی برنامه ماست و چنان‌چه من در آن بیان داشته‌ام، ایدۀ صدا در پارلمان، داشتن نمایندگان مردمان ابورجینل و جزیره‌نشینان تنگه تورس است که در پارلمان صحبت کنند، در مورد دموکراسی آسترالیا صحبت کنند و از محافظت قانون اساسی آسترالیا برخوردار باشند تا مانند تشکل‌های دیگر در گذشته به‌آسانی منحل نشود.»
'صدا'
هدف از به رسمیت شناخته شدن آسترالیایی‌های بومی در قانون اساسی، دادن 'صدا' به این مردم است. داشتن 'صدا' در پارلمان به آن‌ها این امکان را می‌دهد که بر مسایل مربوط به جوامع خود تأثیرگذار باشند و در تصمیم‌گیری نقش داشته باشند.
اما بعضی‌ها، مانند وزیر امور بومیان، کِن وایت، فکر می‌کنند بومیان می‌توانند با ایجاد یک ساختار نمایندگی در بدنه حکومت زیر نام 'صدا در حکومت' به جای 'صدا در پارلمان' در تصمیم‌گیری‌های مربوط به خودشان سهیم شوند.
آقای وایت می‌گوید: «واقعیت این است که شما می‌توانید صدایی در پارلمان داشته باشید، اما صدا در حکومت به معنی صدا در حزبی است که حکومت روز را در دست دارد، آن‌ها هستند که رشته تصمیم‌گیری را در دست دارند، آن‌ها هستند که سیاست‌ها را تعریف می‌کنند، آن‌ها هستند که قوانین را معرفی می‌کنند.»
«به این دلیل است که شما باید روی حکومت نفوذ داشته باشید. صدا در پارلمان از طریق صدا در حکومت می‌آید.»
اما دنی لارکین، یکی از بزرگان مردم ابورجینل می‌گوید پیشنهاد آقای وایت مبنی قانونی‌سازی یک ساختار نمایندگی به جای درج آن در قانون اساسی، نتیجه‌ای «ناگوار» و «مأیوس‌کننده» در پی خواهد داشت.
وزیر امور بومیان، کن وایت. Source: Getty Images
خانم لارکین به این باور است که ایجاد یک ساختار نمایندگی بومیان در پارلمان که پس از برگزاری همه‌پرسی قانون اساسی و در نتیجه تعدیل آن به دست آید، بقای آن را ضمانت می‌کند و از «منحل شدن یا دور انداخته شدن آن با اشاره نوک یک قلم» محافظت می‌کند.
او می‌گوید: «من فکر می‌کنم این [پیشنهاد آقای وایت] نتیجه ناگوار و بسیار مأیوس‌کننده برای افرادی خواهد داشت که به طور گسترده روی این مسأله کار کرده‌اند، اما بیشتر برای بزرگان.»
'معاهده'
مدل دیگری از رسمیت بخشیدن به مردمان بومی که در مورد آن خیلی بحث شده، 'معاهده' است. منظور از 'معاهده' عقد یک پیمان‌نامه رسمی میان دولت و بومیان است که در آن موجودیت ملت‌های ابورجینل و جزیره‌نشینان تنگه تورس قبل از تهاجم بریتانیا و تصرف اراضی و سلب مالکیت از این مردم به رسمیت شناخته شود. برای بسیاری‌ها، یک معاهده ملی یا معاهده‌های ایالتی یا منطقه‌ای (به جای صدا در پارلمان) باید نخستین هدف باشد، زیرا به معنای به رسمیت شناختن حق تعیین سرنوشت و آغاز آشتی و بیان واقعیت است، چنان‌چه نیوزیلند، ایالات متحده و کانادا با بومیان خود چنین کرده‌اند.
به همین دلیل، گروهی از بومیان آسترالیا، به شمول هیأت نمایندگی ویکتوریا و لیدیا تورپ، سناتور فعلی حزب سبز در مجلس ویکتوریا، در ٢٠۱٧ از نشست اولورو خارج شدند.
خانم تورپ معتقد است خواسته‌های مردمان ابورجینل و جزیره‌نشینان تنگه تورس باید طی یک فرایند مشورتی فراگیر با هر قبیله و ملت مشخص شوند، نه از طریق برخی‌ها که به این‌گونه نشست‌ها دعوت می‌شوند.
سناتور لیدیا تورپ در 'سفارت خیمه‌ای ابورجینل' در پارلمان آسترالیا در کنبرا Source: Getty Images
خانم تورپ می‌گوید: «این حق آن‌هاست که مشخص کنند چه می‌خواهند و چه نیاز دارند. من فکر می‌کنم ما باید مطمئن شویم که با مردم گفت‌وگوهای محترمانه داشته باشیم، و به مردم، تمام مردم، اجازه بدهیم روی میز بیایند، نه فقط برخی فرایندهای دعوتی که بسیاری از توده مردمی ما را محروم کنند.»
وقتی صحبت از حق تعیین سرنوشت می‌شود، مدت‌هاست که فعالیت‌های مردمی قوه محرکه مبارزه برای بهبود زندگی مردم ابورجینل و جزیره‌نشینان تنگه تورس بوده است.
برخی از گروه‌های جوانان ابورجینل و جزیره‌نشینان تنگه تورس مفهوم معاهده را ترجیح می‌دهند و ایده برگزاری یک همه‌پرسی و به رسمیت شناخته شدن در قانون اساسی را رد می‌کنند، زیرا این به معنای تعامل با ساختارهایی استعماری خواهد بود که آن‌ها از به رسمیت شناختن شان ابا دارند. به باور آن‌ها، حوزه حاکمیت استعماری با حق حاکمیت مردم بومی و حق ذاتی تعیین سرنوشت خودی آن‌ها در تضاد قرار دارد.
این گروه‌های جوانان در حال شکل دادن یک فضای سیاسی از طریق انترنت و رسانه‌های اجتماعی و همچنین هماهنگی، بسیج و هدایت اعتراض‌های خیابانی برای تقاضای تغییر هستند.
در خط مقدم مقابله با رسمیت‌شناسی در قانون اساسی، گروهی موسوم به «جنگجویان مقاومت بومیان» (Warriors of the Aboriginal Resistance) است که از آن به نام مخفف وار (WAR)- یعنی جنگ- نیز یاد می‌شود.
بو اسپیریم، یکی از اعضای این گروه می‌گوید «وار» همواره با این «رویکرد بالا به پایین» مخالف بوده است.
او می‌گوید: «معاهده همیشه روی میز و بخشی از مبحث بوده است.»
موضع رسمی وار، عدم تعامل با ساختارهای استعماری است، اما آقای اسپیریم می‌گوید ماهیت تعیین سرنوشت خودی به مردمان ابورجینل و جزیره‌نشینان تنگه تورس اجازه می‌دهد در این باره خودشان تصمیم‌گیری کنند.
فعالان ابورجینل و حامیان آن‌ها در جریان یک راهپیمایی در ملبورن، ٢٦ جنوری ٢٠۱٩. Source: AAP
بحث دیگری که در پیرامون این مسأله مطرح است، این است که به رسمیت شناختن بومیان نباید یک پدیده نمادین (سمبولیک) باشد.
مایکل منسِل، فعال اجتماعی، حقوقدان و رییس شورای اراضی ابورجینل ایالت تاسمانیا معتقد است که بومیان باید بین شناخت نمادین و معنادار فرق قایل شوند.
آقای منسل می‌گوید: «یک شناخت سمبولیک مثل چیزی است که در ٢٠٠٧ با عذرخواهی کیوین راد از نسل‌های دزدیده شده رخ داد.»
او معتقد است که پارلمان آسترالیا باید با تصویب یک قانون، زمینه ایجاد یک ساختار معتبر ملی نمایندگی از مردم ابورجینل را فراهم بسازد تا اولویت‌های توزیع منابع در راستای بهبود وضع بومیان از طریق نمایندگان خودشان تعیین شوند. همچنین پارلمان باید با تصویب یک قانون دیگر، کمیسیونی را موظف به آماده‌سازی پیش‌نویس معاهده بسازد.
حکومت فدرال در حال حاضر سه ساختار مشورتی را تشکیل داده تا از طریق همکاری ملی، منطقه‌ای و محلی، طرحی را برای ایجاد ساختار نمایندگی (صدا) بومیان در بدنه دولت پیشنهاد کنند.
پروفیسر تام کالما ریاست مشترک «گروه ارشد مشورتی طراحی مشترک صدا» را بر عهده دارد که توسط حکومت فدرال تشکیل شده است.
تپه معروف اولورو در قلمرو شمالی آسترالیا Source: Getty Images AsiaPac
او توضیح می‌دهد که نقش آن‌ها ارائه چند مدل مختلف به حکومت فدرال است که تصمیم می‌گیرد 'صدا' چه شکلی به خود خواهد گرفت.
«ما تشکیل ساختارهای معاهده را داریم، اما کار ما بررسی معاهده‌ها نیست. بسیار به وضوح، کار ما درباره صدا در پارلمان است».
با توجه به این‌که گزارش این گروه‌ها آماده است، حکومت در نظر دارد قبل از انتخابات آینده فدرال این گزارش را به تصویب کابینه برساند، برای رایزنی در اختیار عموم قرار دهد و بعد آن را تصویب کند.
بيشتر بخوانيد
در مورد روز آسترالیا چه می‌دانید؟
پروفیسر کالما به گروه‌هایی که دوست ندارند از مدل پیشنهادی خودشان عقب‌نشینی کنند، توصیه می‌کند باید از این فرصت بهترین استفاده را ببرند.
او می‌گوید: «من فکر می‌کنم کاری را که باید بکنیم این است که به این‌جا و حالا نگاه کنیم. به چه می‌توانیم دست یابیم؟ چه چیزی بدون سازش در تمامیت ما به عنوان مردمان ابورجینل و جزیره‌نشینان تنگه تورس قابل دستیابی است؟»
«ما نخست‌وزیری داریم که از وزیر امور بومیان حمایت می‌کند که می‌خواهد در قسمت صدا در حکومت و صدا در پارلمان پیشرفت حاصل شود. و بنابراین، ما باید آن را به دست بیاوریم و تا وقتی که می‌توانیم، از آن بهره بگیریم».
این پیشرفت حاصل مبارزه دوامدار مردمان ابورجینل و جزیره‌نشینان تنگه تورس از زمان پا گذاشتن اروپایی‌ها به سواحل آسترالیاست.
وقتی نوبت به تصمیم‌گیری بین مدل‌های مختلف به رسمیت‌شناسی می‌رسد، جوامع ابورجینل و جزیره‌نشینان تنگه تورس همه بر روی دستیابی به شناخت معنادار در برهه‌ای از تاریخ آسترالیا که دولت آن به رسمیت شناختن و صدا را در دستور کار ملی قرار داده است، توافق دارند.
