Το Βυζάντιο και η εμφάνιση της μουσουλμανικής-τουρκικής Ανατολίας

The Battle of Manzikert was fought between the Byzantine Empire and the Seljuk Empire in 1071 near Manzikert, in Malazgirt in Muş Province, Turkey.

The Battle of Manzikert was fought between the Byzantine Empire and the Seljuk Empire in 1071 near Manzikert, in Malazgirt in Muş Province, Turkey. Source: Supplied

Get the SBS Audio app

Other ways to listen

Διάλεξη για το Βυζάντιο και την εμφάνιση της μουσουλμανικής-τουρκικής Ανατολίας θα παρουσιαστεί από τον ομογενή συγγραφέα και ιστορικό ερευνητή Κωνσταντίνο Καλυμνιό στην Ελληνική Κοινότητα Μελβούρνης.


Ο κ. Καλυμνιός αναφέρθηκε στην διαδεδομένη αντίληψη που υπάρχει, ότι το Βυζάντιο, και μέχρι την Πτώση της Κωνσταντινούπολης, ήταν ελληνικό και ότι από το 1453 και έπειτα ξεκίνησε η τουρκική διείσδυση και επίδραση. Σύμφωνα με τον ομογενή συγγραφέα, σε αντίθεση με τη λαϊκή ελληνική αντίληψη, η τουρκική διείσδυση στη Μικρά Ασία προηγήθηκε της πτώσης της Κωνσταντινούπολης και ήταν μια αργή και χρονοβόρα διαδικασία.

Η καθοριστική Μάχη του Μαντζικέρτ

Οι τουρκικές φυλές είχαν καταλάβει την Περσία, διέλυσαν το ισλαμικό κράτος των Αββασιδών Αράβων και κινήθηκαν προς το Βυζάντιο. Τότε ξεκίνησε η Μάχη του Μαντζικέρτ ανάμεσα στην Βυζαντινή Αυτοκρατορία και τους Σελτζούκους που έλαβε χώρα στις 26 Αυγούστου του 1071, κοντά στο Μαντζικέρτ (σημερινό Μαλαζγκίρτ) στην Τουρκία).

Ο αυτοκράτορας Ρωμανός Δ' Διογένης ηττήθηκε, αιχμαλωτίστηκε και απελευθερώθηκε μετά την καταβολή λύτρων, ενώ η Βυζαντινή αυτοκρατορία υποχρεώθηκε στην καταβολή ετήσιου φόρου και την παραχώρηση μερικών φρουρίων στους Σελτζούκους. Αυτή η πανωλεθρία των βυζαντινών στρατευμάτων και, κυρίως, η εσωτερική πολιτική παράλυση που ακολούθησε, επέτρεψε τη μόνιμη εγκατάσταση των Σελτζούκων στη Μικρά Ασία.  
Dean Kalimnios
Dean Kalimnios Source: SBS Greek

Το παράδειγμα της Μονής Κουτλουμουσίου στο Άγιο Όρος

Η διάλεξη εξετάζει την κοινωνικοπολιτική και εθνο-πολιτισμική πραγματικότητα που προκάλεσε μια πλήρη αναστροφή στον δημογραφικό χαρακτήρα της περιοχής, διερευνώντας πώς αυτό επηρέασε την εξέλιξη τόσο των βυζαντινών όσο και των τουρκικών κοινοτήτων στη Μικρά Ασία. 

Ο κ. Καλυμνιός αναφέρθηκε σε στοιχεία που αφορούν τις δημογραφικές αλλαγές στην νέα κοινωνία που διαμορφωνόταν με την εμφάνιση των μουσουλμάνων Τούρκων της Ανατολίας.

Αναφέρει κοινοβιακή Μονή του Αγίου Όρους. Αν και ιδρύθηκε επί Αυτοκράτορα Αλέξιου Α' Κομνηνού περί τη λήξη του ΙΑ' αιώνα, το δε όνομα δόθηκε από τον σελτζουκικής καταγωγής Κουτλουμούς (που έκτισε ή αφιέρωσε ή διέμεινε). Έτσι, ένας σουλτάνος που είχε εισβάλει στην Αντιοχεία και είχε μετατρέψει τις εκεί εκκλησίες σε τζαμιά, θεώρησε σκόπιμο να ανακαινίσει ορθόδοξες εκκλησίες και μονές. 

"Αυτό", λέει ο κ. Καλυμνιός, "φανερώνει ότι στο κράτος των Σελτζούκων, το οποίο λεγόταν κράτος των Ρουμ, δηλαδή των Ρωμανών, των Βυζαντινών, σε μια περιοχή που θεωρούνταν ρωμαϊκή από τους ίδιους τους Τούρκους, συνυπήρχαν Πέρσες, Έλληνες και Τούρκοι". 

Υπάρχουν τοιχογραφίες στις γνωστές εκκλησίες (τρώγλες) της Καππαδοκίας, που δείχνουν διάφορους Έλληνες, μεταξύ των οποίων και ο Βασίλης Γιακούπης, που ήταν άνθρωπος με υπεύθυνη θέση στην αυλή των Σελτζούκων. εκεί απεικονίζεται ως κτήτορας μιας μονής της Καππαδοκίας. Εκεί υπάρχει επιγραφή στα ελληνικά σε που αναφέρει ότι ο Γιακούπης ήταν πιστός υπηρέτης του Σελτζούκου σουλτάνου.

Οι Ελληνικές κοινότητες της Μικράς Ασίας

Στάθηκε και στις διαφορές ανάμεσα στις ελληνικές κοινότητες του 15ου αιώνα με εκείνες τέσσερις αιώνες αργότερα και στα χαρακτηριστικά τους. Οι Σελτζούκοι κατάφεραν να εκδιώξουν μετά από πολύχρονες και επίπονες προσπάθειες τους Βυζαντινούς και σιγά σιγά σκλήρυναν τη  στάση τους απέναντι στους Ορθόδοξους γηγενείς της περιοχής, οι οποίοι ήταν Έλληνες και Αρμένιοι.

Οι Σελτζούκοι παρείχαν κίνητρα για να εξισλαμισθούν ολόκληρες περιοχές, όπως απαλλαγή από φορολογία κ.λπ.. Οι (Χριστιανοί) μεγάλοι προύχοντες ορισμένων περιοχών το θεώρησαν σκόπιμο να εξισλαμιστών και κατόπιν τουρκοποιήθηκαν και έχασαν την ελληνική τους ταυτότητα. 

Επιπλέον, οι τούρκοι άρχισαν να συγκρούονται και αναμεταξύ τους. Διαχωρίστηκαν σε μικρά κρατίδια και υπερίσχυσε το οθωμανικό κράτος το οποίο ήταν στην Βιθυνία, όπου ο πληθυσμός ήταν ως επί τω πείστον ελληνικός. 

Η διάλεξη του ομογενή ποιητή και συγγραφέα, ο οποίος έχει τιμηθεί από την κυβέρνηση της Βικτώριας με το αριστείο στις πολυπολιτισμικές υποθέσεις, θα δώσει τη διάλεξη την προσεχή Πέμπτη 19 Ιουλίου 2018, στις 7 το βράδυ στον ημιώροφο του Ελληνικού Κέντρου, στη διεύθυνση 168 Lonsdale Street, στο κέντρο της Μελβούρνης. Η διάλεξη είναι στο πλαίσιο των Σεμιναρίων Ελληνικής Ιστορίας και Πολιτισμού που προσφέρει η Ελληνική Κοινότητα της Μελβούρνης.  

Πατήστε Play στο Podcast που συνοδεύει την κεντρική φωτογραφία για να ακούσετε τη συνέντευξη.

Share