Tub Muas Vwj cov tswv yim qhia tias yuav ua li cas thiaj ua tau txoj hauj lwm ua neeg tshaj xov xwm

Toby Vue

Toby Vue shares his insights into what does it take to be a good journalist Source: SBS Hmong

Get the SBS Audio app

Other ways to listen

Yog koj xav ua txoj hauj lwm tam li ib tug neeg tshaj xov xwm yuav tsum tau npaj dab tsi?


Toby Vue, (Tub Muas Vwj) yog ib tug neeg ua hauj lwm sau cov xov xwm rau cov ntawv xov xwm nrog lub tuam txhab xov xwm FairFex ntawm lus zos Yass thiab yuav raug hloov ua ua hauj lwm ntawm Wagga Wagga, uas yog sab hnub poob ntawm tuam ceeb Canberra ntxiv tom ntej no.

Nws hais tias kev ua cov hauj lwm tshaj xov xwm thiab nrhiav xov xwm no yeej tau ua tej hauj lwm sib txawv txhua txhua hnub.

Tam sim no ces tej neeg sawv daws yeej nrhiav xov xwm hauv tej social media ntau heev, tab tsis yus yeej tseem muaj peev xwm nrog tej phooj ywg, thiab tej neeg los yog nom tswv tham kom nrhiav tau xov xwm thiab.

Muaj qee zaus kuj yooj yim qee zaus kuj nyuaj heev, vim cov hauj lwm no yog ib cov muaj kev pauv hloov sai heev thiab tej thaum ua rau yuav muaj kev nyuaj siab heev vim yuav tau ua ntau yam hauj lwm ua ke.

Tub Muas tau hais tias nws yuav tau nrhiav xov xwm thiab sau tej xov xwm coj los tso rau hauv social media txhua txhua hnub tab sis yuav tau kho thiab txhab tej xov xwm tshiab ntxiv rau tej xov xwm ntawd seb ho muaj dab tsi tshwm sim ntxiv, thiab mam li coj los ntau ua ntawv xov xwm rau lwm tus nyeem ntxiv. Thiab tsis tas li no los tseem yuav tau sau thiab npaj tej xov xwm kom tiav raws caij raws sij hawm kom tso tawm tau rau sawv daws saib nyeem hauv online los yog coj mus luam tawm rau sawv daws tau nyeem thiab.

Ntxiv ntawd, cov neeg uas xav ua hauj lwm nrhiav xov xwm thiab tshaj xov xwm yuav tsum muaj peev xwm tig tau cev thiab ua hauj lwm lub caij twg los tau. Piv txwv li, yog tias muaj tsheb sib nraus ntawm kev tsheb loj thiab muaj muaj xov xwm cuam tshuam txog nom tswv ces yuav tau cej luam. Vim tej neeg zejzog yeej xav kom tej chaw nthuav xov xwm yuav tau qhia tej yam xwm txheej rau sawv daws paub thiab.

Yog tias koj xav ras los ua ib tug neeg paub tshaj tau xov xwm zoo thiab ua tej tej hauj lwm no zoo yuav tau npaj koj tus kheej kom muaj tej txuj dab tsi?
"Toby tau hais tias, yus yuav tsum yog ib tug neeg ua tib zoo cuab pob ntseg mloog lwm tus tau zoo, vim peb yuav tau nrog coob leej ntaus tus neeg sib tham rau ib hnub twg diam, ces thiaj tsim nyog peb yuav tau ua siab txias, coj kom tus thiaj yuav nrhiav tau xov xwm los ntawm lwm tus. Vim rau qhov muaj qee zaus yuav muaj tau teeb meem rau yus thiab thiaj yuav tau ua zoo xyuas. Tej no yog cov kuv xav tias yuav pab kom yus yog ib tug neeg nrhiav thiab tshaj tau xov xwm zoo. Tab sis txawm tias yus txawm kawm tiav los ua cov hauj lwm no los yog tias yus tsis muaj tej txuj hais los no ces yus kuj tsis muaj peev xwm ua tau txoj hauj lwm no zoo thiab. Ntxiv ntawd yus yuav tsum ntseeg yus tus kheej tias yus ua tau, ua zoo mloog seb qhov tseeb yog li cas tiag, yuav tsum nyiaj ntxeem thiab tijlim, qhia qhov tseeb txog tej xov xwm los yog zaj dab neeg ntawd raws li qhov muaj tseeb tiag xwb."
Ho muaj teeb meem dab tsi rau cov kev ua hauj lwm nrhiav xov xwm thiab tshaj xov xwm no?

Tub Muas Vwj qhia tias yam nyuaj tshaj plaws ces yog dateline los yog lub caij uas yus yuav tsum luam los yog tsho thiab tshaj tawm tej xov xwm rau sawv daws tau siab tau nyeem.

Vim rau qhov muaj qee zaus ua ntej yus yuav luam los yog tshaj tej xov xwm tawm ntawd, kuj muaj tej xov xwm tseem ceeb tshwm sim rau lub caij ntawd thiab ces yuav tsum tau sau thiab cej luam cov xwm txheej ntawd thiab mam li luam los yog tshaj tawm tau thiab mam kho thiab txhab xov xwm tshiab ntxiv rau tej xwm txheej tshwmsim txuas ntxiv.

Tab sis vim cov tuam txhab tshaj xov xwm no muaj kev sib tw muaj ceem heev kom lawv tau los ua lub tuam txhab xov xwm muaj neeg nyiam saib nyiam nyeem thiab nyiam soj qab taug lw coob. Yog li peb ho yuav ua li cas kom thiaj li ua tau lis hais no.
"Toby Vue hais tis raws li kuv paub thiab tau ua kiag los lawm, ces peb yuav tsum tau ua siab ntev sib txias kom lwm tus ntseeg thiab tso siab rau peb. Vim yog thaum lawv thiab peb sib swm thiab sib paub zoo thiab sib ntseeg siab lawm, ces yog muaj xov xwm dab tsi tshwm sim ces lawv yeej coj tej xov xwm ntawd los qhia rau yus vim lawv ntseeg yus thiab paub yus zoo lawm. Thiab tej zaum lawv kuj yuav txheeb xyuas yus tej vamsab seb ho puas tau cejluam tej xov xwm ntawd tawm rau sawvdaws paub thiab. "
Yog li tej neeg xav ua cov neeg nrhiav xov xwm tsim nyog yuav tau paub dab tsi thiab yuav tau npaj dab tsi lawv thiaj muaj peev xwm ua tau txoj hauj lwm no?

'Vue tau qhia tias vim yeej muaj tej technology vam meej siv tam sim no lawm, ces yog tias yus nyiam ua cov hauj lwm no ces xav kom xub pib tsim ib qhov chaw rau yus tshaj xov xwm ua ntej thiab kho kom zoo tuaj ntxiv ua ntej tso. Ntxiv ntawd ces yuav tsum tau sib txuas lus nrog lwm tus los yog lwm lub chaw tshaj xov xwm kom sib paub thiab ho paub txog lawv. Xa yus tej ntaub ntawv qhiv txog yus tus kheej  uas teev txog yus keeb kwm kawm ntawv ua hauj lwm dab tsi li cas ntawd rau  tej tuam txhab xov xwm zejzog los yog tej tuam txhab xov xwm loj thiab nug seb lawv puas yuav neeg xyaum ua cov hauj lwm nrhiav thiab tshaj xov xwm no."


Toby Vue qhia ntxiv tias, "Thaum kuv tseem nyob ntawm Brisbane, thiab tseem kawm ces kuv yeej tau xa kuv cov resume mus rau lub tuam txhab xov xwm Courier Mail thiab Brisbane Times thiab nug lawv seb puas txais neeg mus xyaum ua hauj lwm. Ces kuv thiaj tau mus xyaum hauj lwm nrhiav thiab tshab xov xwm lawm."

Yog li ntawd yus yuav tsum muaj peev xwm nug tej tuam txhab tshaj xov xwm no kom thiaj mus xyaum ua tau txoj hauj lwm yus xav ua. Ntxiv ntawd los yus yuav tsum tsim thiab ntau kev phooj ywg nrog cov neeg tshaj xov xwm thiab yuav tsum tau xyaum ua kiag cov hauj lwm no kom yus thiaj txawj ua tej hauj lwm no tiag tiag.

Thiab ho mus koom ua tub koom siab nrog lub koom haum sawv cev rau cov neeg tshaj xov xwm hu ua Media Entertainment & Arts Alliance (MEAA) uas yus tau them nqe ua tub koom siab me ntsis, tab sis lawv yuav xa xov xwm qhia txog tej hauj lwm no rau yus los yog xa xov qhia yus thaum muaj tej hauj lwm no seb yuav ho puas mus ua.


Toby Vue kuj tau qhia ntxiv tias nws kuj tau teev zwm npe nrog cov tuam txhab xov xwm li Fairfex, ABC thiab SBS thiab yog thaum muaj hauj lwm tshiab lawv xav yuav neeg ua hauj lwm ces lawv yuav xa email qhia kom yus paub. Los yog yus muaj peev xwm teev zwm npe nrog LinkedIn uas yog ib lub tuam txhab teev zwm qhia txog yus tus kheej seb ua hauj lwm dab tsi tso rau hauv online kom yog tej tswv lagluam xav nrhiav neeg ua hauj lwm ces thiaj paub nrhiav tias yuav xaiv yuav yuav leej twg no los kuj muaj ib cov clubs thiab ib cov koom haum nrog thiab.

Tab sis Toby Vue xav rov qab qhia ntxiv tias qhov nqe tseem ceeb tshaj plaws ces yuav tsum nug yus tus kheej tias seb puas nyiam thiab puas xav ua txoj hauj lwm no tiag tiag. Vim tias yog yus tsim nyiam es lam ua xwb ces yuav nyuaj heev rau yus. Tab sis yog yus nyiam tiag thiab txaus siab ua tiag mas thiaj yuav pab kom yus ua tau txoj hauj lwm no kom zoo heev thiab.

Hos yog tias yus tsuas xav ua kom yus ho tau txais txiaj ntsim lwm yam li suab npe thiab nyiaj txiaj xwb ces yog thaum yus tau tej no tag lawm ces ua rau yus tsis kub siab yuav ua txoj hauj lwm no kom ua tau ntev mus ntxiv lawm vim yus twb tsis nyiam ua tiag tiag.

Cov kev ua hauj lwm nrhiav xov xwm thiab tshaj xov xwm no kuj yuav muaj kev phom sij thiab teeb meem pheej hmoo tau rau yus ntxiv thiab. Vim yog yus tsis ceev faj ces tej xov xwm ntawd yuav ua ib cov kev thuam saib tsis taus lwm tus, yog ib cov xov xwm cuav, yog cov xov xwm tsis tuaj nruab nrab ncaj rau ob tog lawm ces yuav muaj neeg tsis txaus siab thiab yuav ua rua yus txhaum thiab raug plaub tau.

Toby tau hais ntxiv tias tam sim no tsis hais teb chaws Australia los sis hauv ntiaj teb no yeej muaj tej neeg nrhiav xov xwm thiab tshaj xwm poob hauj lwm ntau heev. Tab sis txawm li cas los nws yeej tseem xav qhia rau koj tias yog koj xav ua cov hauj lwm no thiab tseem nyiam ua ces kom kav tsij txiav txim siab nqes tes ua kiag xwb. Tsis txhob cia cov kev poob hauj lwm no qhau koj zog thiab ua rau koj tag kev cia siab. Vim tau txuj ci thiab kev paub uas koj kawm tau los ntawm cov hauj lwm no yeej muaj peev xwm coj mus siv ua tau lwm yam hauj lwm thiab. Thiaj tsis xav kom koj tsuas pom txog cov teeb meem uas neeg poob tej hauj lwm no xwb tab sis yuav tsum muaj kev cia siab rau cov kev ua tej hauj lwm no ntxiv. Tsis tas li no los koj tseem muaj peev xwm siv tau tau lus thiab ntaub ntawv uas koj paub mus ua cov hauj lwm publishing thiab editing los yog ua cov neeg txhais lus tau tib yam nkaus thiab.

Toby tseem tau hais ntxiv tias cov neeg ua hauj lwm nrhiav xov xwm thiab tshaj xov xwm uas sau tej xov xwm ntev thiab sau raws tej xwm txheej tau tshwm sim tseeb tiag yeej tseem yuav muaj rau tej neeg ua txuas ntxiv rau yav pem suab, hos cov kev sau thiab nrhiav thiab tshaj tej xov xwm luv luv rau sawv daws mloog txhua hnub no xwb ntshe yuav tsis muaj hauj lwm rau sawv dwas ua ntxiv lawm.

Yog li ntawd puas muaj tseeb tiag tias tej neeg tooj neeg hlau tshaj lij (Artificial Intelligence-AI) yuav txeeb tej neeg tshaj xov xwm no cov hauj lwm ua thiab?

Tub Muas Vwj hais tias tej zaum cov xov xwm sib tw thiab tej xov xwm cuam tshuam txog nyiaj txiaj uas siv zauv ntau ntawd yuav raug cov AI ua tag lawm los kuj tau thiab. Tab sis nws ntseeg tias cov hauj lwm magazine journlism uas yuav tau siv tej lajlim tswv yim zoo thiab paub lus paub ntawv zoo los sau txog tej xwm txheej tau tshwm sim muaj tseeb tiag tseem yuav muaj rau tej neeg ua txuas ntxiv rau lub neej pem suab.

Thaum nug tias tsis tshua muaj tej ntawv xov xwm luam rau sawv daws nyeem ntau li yav tag los lawm es ho puas yuav ua tau tej hauj lwm no li cas ntxiv thiab?

Toby Vue hais tias yeej muaj tseeb tiag tias tsis tshua muaj tej ntawv xov xwm rau sawvdaws nyeem ntau li yav tag los lawm. Vim yog muab piv rau lub sij hawm 2 xyoos dhau los ua nws tseem pib ua hauj lwm nrhiav xov xwm thiab tshaj xov xwm ntawm rau tam sim no ces yeej pom tau tias tej ntawv xovxwm muaj tsawg zog lawm. Tsis hais yog tej xov xwm coj los cej luam qhia, tej chaw ntawm phau ntawv xov xwm uas coj tej xov xwm los luam rau, los yog ntau yam xov xwm li tau muaj dhau los ntawd, los sis yeej pom tau tias muaj cov kev haub tau yaum (advertisment) no ntau tshaj tej xov xwm lawm.

Tam sim no peb lub tuam txhab Fairfex yeej xub tshaj xov xwm hauv internet los yog online ua ntej mam li los luam xov xwm tawm tom qab rau tej neeg tau nyeem tau saib. Tab sis 10 xyoo dhau los no yeej yog xub luam ntawv xov xwm rau sawv daws nyeem ua ntej mam li mus nyeem thiab saib hauv online. Tab sis tam sim no ces tej neeg yeej xub xub mus saib thiab nyeem xov xwm hauv online ua ntej lawm xwb.

Toby xav tias thiaj ua rau tej chaw nthuav xov xwm ib txwm tshaj xov xwm li qub tsis muaj peev xwm yuav sib tw thiab yuav tau siv zog caum thiab cuag cov tuam txhab tshaj xov xwm tshiab tam sim no. Piv txiv li Google thiab Apple uas tau tsim cov tswv yim tshiab coj los tshaj xov xwm hauv online ntawd.

Yog nug txog tej nyiaj uas tsoom hwv Australia pab cuam rau zej tsoom cov chaw tshaj xov xwm li Australian Broadcasting Corporation (A-B-C) thiab Special Broadcasting Services (S-B-S) uas yog tias nom tswv tsis pab tej nyiaj no ntxiv rau lawv lawm ne lawv ho puas muaj peev xwm yuav sib tw tau nrog tej tuam txhab tshaj xov xwm ua lagluam lawm thiab?

Toby tau hais tias yog tej yam txaus tus siab heev uas tsoom hwv Australia tseem tau txiav nyiaj $80 roob dollar rau cov nyiaj pab lbu tuam txhab ABC lawm thiab yog yog tseem tham txog lub tswv yim tias xav muab zej tsoom 2 lub tuam txhab tshaj xov xwm ABC thiab SBS no sib sau ua ib lub lawm xwb los sis yuav tsis pab nyiaj ntxiv rau no ntshe yuav ua rau 2 lub chaw tshaj xov xwm no tsis muaj peev xwm yuav tshaj tau xov xwm rau tej neeg zejzog mloog txiv vim nkawv tsuas tau nyiaj me ntsis los ntawm cov kev haub tau yaum xwb thiab tsuas tos tsoom hwv pab nyiaj xwb.

Qhov sib txawv ntawm zej tsoom cov chaw tshaj xov xwm thiab tej lagluam cov chaw tshaj xov xwm ces yog cov lagluam tej chaw tshaj xov xwm muaj cai khwv tau nyiaj los ntawm ntau txoj xub ke. Piv txwv li, Fairfex yeej tseem muaj tej khw muag khoom, los yog News Corp tseem ua tswv rau lwm cov media products li kev ua yeeb yam los yog ib cov program dab tsi nrog rau cov yeeb yaj kiab (Movies) dua ntawm lawv cov kev haub tau yaum (Advertisement) kom lawv khwv tau nyiaj lwm qhov los pab rau lawv ntxiv thiab. Tab sis ABC thiab SBS tsuas tos tsoom hwv pab nyiaj thiab tau me ntsis los ntawm cov kev haub tau yaum xwb.

Tsis tas li no los zej tsoom cov chaw tshaj xov xwm li ABC thiab SBS los yeej muaj cai tswj hwm thiab ua tau hauj lwm ywj pheej yam tsis nce thiab tsis nyob qab tswj hwm ntawm nom tswv dab tsi. Thiab nom tswv yeej tsis rau tej rau nkawv cov kev nrhiav, sau thiab tshaj tej xov xwm dab tsi li. Tab sis vim tsoom hwv yog tus pab cuam nyiaj txiag rau nkawv ces thiaj tseem zoo li tsoom hwv tseem muaj peev xwm raus tes tau rau nkawv tej hauj lwm no los yog tej programs thiab.

Toby Vue muaj ib cov lus fi rau Hmoob tej hluas uas xav kawm los ua cov neeg tshaj xov xwm thiab nrhiav xov xwm tias, yog yus tseem nyiam thiab tseem xav ua cov hauj lwm no ces kom kav tsij ua. Tab sis vim cov hauj lwm no muaj kev pauv hloov sai heev thiab yuav tau ua hauj lwm ceev kom npaj tau xov xwm raws caij nyoog kom sai heev, thiab yog koj ho nyiam los yog muaj peev xwm ua tau tej hauj lwm li hais no ces kav tsij ua xwb.

Yog Hmoob tej hlus leej twg xav paub txog cov hauj lwm ua neeg nrhiav thiab tshaj xov xwm no kom zoo los yog xav nrog nws tham kom totaub ntxaws zoo ntxiv ces txhob ua siab deb, nrhiav tau nws hu ua "Toby Vue" hauv Instagram, Twitter thiab Facebook tau. Nws yeej txaus siab yuav nrog Hmoob cov hluas sib tawm tswv yim thiab pab lawv raws li qhov nws muaj peev xwm ua tau thiab nws paub.#

Mloog tau xov tooj cua SBS Radio Hmong Program cov xov xwm ntau yam ua lus Hmoob thiab lus Askiv (English) tau ntawm   rau hnub zwj Teeb (Thursday) 6pm AEDT-Australian Eastern Standard Time thiab hnub zwj Hnub (Sunday) 11 am AEDT.

Koj tseem muaj peev xwm download  tau SBS Radio App ntawm App Store   thiab tau ntawm Google Play los sis koj muaj peev xwm download tau cov xov xwm kaw ua suab ua ib zaj ib zaj ua lus Hmoob thiab lus Askiv tau ntawm .

Ntxiv ntawd koj muaj peev xwm koom tau peb ntawm SBSHmong lub Facebook page, tuaj nyem nyiam (Click Like), koom tawm tswv yim (Comments) los yog faib xov xwm (Share) rau koj tej phooj ywg mloog tau ntawm .

Thiab yog koj muaj xov xwm tseem ceeb xav xa rau xov tooj cua SBS Radio Hmong Program los yog xav tham ces hu rau tus zauv xov tooj + 61 3 9949 2259  los sis xav kom cov lus tawm tswv yim tuaj tau rau tus email .


Share