วันอีดคืออะไร? เราจะอวยพรมุสลิมในวันนี้อย่างไรดี

ผู้คนจำนวนมากเต็มมัสยิดในลาเคมบา และเรียงรายไปตามถนนเพื่อทำการละหมาดอันเป็นหมุดหมายการสิ้นสุดของเดือนรอมฎอนอันศักดิ์สิทธิ์ ที่ซิดนีย์ วันที่ 28 กรกฎาคม 2014 เทศกาลอีดิลฟิตีร์เริ่มต้นขึ้น ซึ่งเป็นการสิ้นสุดเดือนแห่งการถือศีลอดตั้งแต่พระอาทิตย์ขึ้นจนถึงพระอาทิตย์ตก (AAP Image/Jane Dempster) NO ARCHIVING Source: AAP / JANE DEMPSTER/AAPIMAGE

Get the SBS Audio app

Other ways to listen

อย่างที่เราทราบกันแล้ว่าแต่ละปีชาวมุสลิมทั่วโลกจะ "ถือศีลอด" ตลอดทั้งเดือน ในเดือนรอมฎอน ตามปฏิทินอิสลาม โดยจะเริ่มถือศีลอดตั้งแต่พระอาทิตย์ขึ้นจนถึงพระอาทิตย์ตก หลังจากที่ชาวมุสลิมผ่านการถือศีลอดทั้งเดือนแล้ว ก็จะเฉลิมฉลองเทศกาลอีด (Eid)

พอดคาสต์ตอนนี้เป็นตอนที่ 4 ซึ่งเป็นตอนสุดท้ายของซีรีส์รอมฎอน ที่ตอนก่อนหน้านี้เอสบีเอสไทยได้พาไปทำความรู้ ตั้งแต่ รอมฎอนคืออะไร วิถีชีวิตทั้งในช่วงเช้าและกลางคืน

เรื่องที่เกี่ยวข้อง

รอมฎอนคืออะไร และการถือศีลอดในหน้าร้อนของออสเตรเลียจะเป็นอย่างไร?

วันเฉลิมฉลอง รื่นเริงในศาสนาอิสลาม 1 ปี มี 2 ครั้ง เป็นวันที่ชาวมุสลิมรอคอยเพราะครอบครัวจะได้พบหน้ากัน

นั่นก็คือวันอีด

อีดคำภาษาอาหรับที่ใช้ทั่วโลก

คำว่าอีดเป็นภาษาอาหรับ หมายถึง ‘เทศกาล’ หรือ ‘งานเลี้ยง’ ซึ่งมีเทศกาลอีดหลักสองเทศกาลคือ อีดอีดิลฟิตรี (Eid al-Fitr) วันอีดหลังเดือนรอมฎอน หรือรู้จักในนามอีดเล็ก และอีดดิลอัฎฮา (Eid al-Adha) วันอีดใหญ่ เทศกาลเชือดพลี ตรงกับวันที่ 10 เดือน ซุลฮิจญะห์ เดือน 12 ของปฏิทินอิสลาม

"วันตรุษอีด หรือ วันอีด" เป็นวันเฉลิมฉลองในศาสนา อิสลาม ภาษามลายูในแทบคาบสมุทรมลายูเรียกวันนี้ว่า "ฮารีรายอ หรือ ฮารีรายา"

การซื้อเสื้อผ้าใหม่โดยเฉพาะสำหรับเด็กๆ การทำความสะอาดบ้าน และการเตรียมขนมและอาหารมื้อพิเศษเป็นส่วนสำคัญของการเตรียมเฉลิมฉลองวันอีด Source: AAP

1 ปีมีวันรื่นเริงเพียง 2 วัน

อย่างที่เกริ่นไปตอนต้นว่า วันสำคัญที่อนุญาตให้มุสลิมฉลอง รื่นเริงได้ของชาวมุสลิมทั่วโลกคือวันอีดทั้งสอง ถือได้ว่าเป็นวันรื่นเริงประจำปี ซึ่งชาวมุสลิมได้เดินทางกลับภูมิลำเนา ร่วมประกอบพิธีกรรมทางศาสนาโดยพร้อมเพรียงกัน พบปะสังสรรค์กับเพื่อน ญาติ เพื่อขออภัยซึ่งกันและกัน ในรอบ 1 ปี จะมีวันฮารีรายอ 2 ครั้ง

แม้ว่าแต่ละภูมิภาคในโลกจะมีประเพณีวันอีด (Eid) ในแบบของตัวเอง แต่มีสามสิ่งที่เหมือนกันในทุก ๆ แห่งนั่นคือ การเฉลิมฉลอง การใช้เวลาในวันหยุดกับครอบครัว เพลิดเพลินไปกับอาหารอร่อยด้วยกัน และแลกเปลี่ยนของขวัญกับขนมกัน

โดยก่อนการเฉลิมฉลองวันอีด พวกเขายังคงต้องบริจาคทานหรือที่เรียกว่าซะกาดหรือซะกาดอัลฟิตรี (Zakat al-Fitr) เพื่อให้ผู้ยากจนได้เฉลิมฉลองเช่นกัน

การขึ้นวันอีดอีดิลฟิตรี หรืออีดเล็กจะเป็นวันถัดไป หลังสิ้นสุดในวันที่ 29 หรือ 30 ของการถือ "ศีลอด" โดยขึ้นอยู่กับการมองเห็นดวงจันทร์

ในปีนี้วันอีดในออสเตรเลียคาดว่าจะตรงกับวันที่ 10 หรือ 11 เมษายน

คราวนี้หลายคนคงสงสัยว่าทำไมต้องดูดวงจันทร์

เรื่องที่เกี่ยวข้อง

อดข้าวอดน้ำ แถมทำงานไปด้วย มุสลิมไทยในออสเตรเลียปรับตัวอย่างไรช่วงถือศีลอด

การดูดวงจันทร์เพื่อกำหนดวันอีด

ในช่วงเย็นวันที่ 29 ของเดือนรอมฎอน ชาวมุสลิมก็จะพากันไปร่วมกันดูดวงจันทร์ หากมองเห็นก็ถือว่า วันต่อไปเป็นเดือนใหม่ และรอมฎอนก็สิ้นสุดลง เท่ากับว่ารอมฎอนของปีนั้นมี 29 วัน แต่หากมองไม่เห็นก็นับว่ารอมฎอนมี 30 วัน มุสลิมต้องถือศีลอดต่อไปอีก 1 วัน จึงถือว่าเดือนรอมฎอนของปีนั้นสิ้นสุดลง

และเมื่อรอมฎอนสิ้นสุดก็จะเข้าสู่การเฉลิมฉลอง ที่เรียกว่าวัน "วันอีดอีดิลฟิตรี "

People offer prayers during Eid al-Fitr at the Jama Masjid mosque in New Delhi

ผู้คนละหมาดในช่วง Eid al-Fitr ที่มัสยิด Jama Masjid ในนิวเดลี Source: AAP

รศ.นิแวเต๊ะ หะยีวามิง อาจารย์ดาราศาสตร์และคณบดีคณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยฟาฏอนี จ.ปัตตานี

อธิบายว่า อิสลามใช้ดวงจันทร์กำหนดวันเดือนปี และถือปฏิทินจันทรคติ แต่เวลาการโคจรของดวงจันทร์นั้นสั้นกว่าดวงอาทิตย์ จึงกำหนดวันที่แน่นอนอย่างปีสุริยคติไม่ได้

เวลาตามปฏิทินจันคตินั้นจะเลื่อนปีละ 10 วัน โดย 33 ปีจะรอบ 1 รอบ ขณะที่ปฏิทินจันคติตามความเชื่อของไทยหรือของจีนนั้นจะมีการชดเวลา ซึ่งบางปีไทยมีเดือน 8 สองครั้ง แต่จันทรคติของอิสลามนั้นไม่ชดเวลา โดยช่วงเวลาจันทร์เพ็ญถึงจันทร์เพ็ญนาน 29.5 วัน แต่ทำเวลาเป็นปฏิทินได้ไม่ลงตัว ดังนั้น บางเดือนจึงมี 29 วัน และบางเดือนมี 30 วัน

รศ.นิแวเต๊ะกล่าวว่าเมื่อถึงวันที่ 29 ของเดือนแล้วจะทราบว่าวันรุ่งขึ้นเป็นวันที่ 1 ของเดือนใหม่หรือไม่ ต้องดูสถานะของดวงจันทร์ แต่เราก็ไม่สามารถไล่ดูได้ทุกเดือน ซึ่งถ้าใช้การคำนวณก็จะทราบ

เรื่องที่เกี่ยวข้อง

ทำไมมุสลิมละศีลอดด้วย อินทผาลัม ส่องวิถีชีวิตช่วงกลางคืนในเดือนรอมฎอน

มุสลิมทำอะไรบ้างในวันอีด

การเฉลิมฉลองเริ่มต้นด้วยการสวดมนต์บทสวดเฉพาะในเวลาเช้าของวันที่ 1 เดือน 10 ตามปฏิทินอิสลาม วันอีดมักจะเป็นวันหยุดราชการในประเทศอิสลามส่วนใหญ่

นิยมเรียกวันนี้ว่า "วันออกบวช" หรือ "รายาปอซอ" หรือ "รายาฟิตเราะห์" ในวันอีดอีดิลฟิตรี เป็นวันแรกของการออกจากเทศกาลถือศีลอดของชาวมุสลิม เป็นวันแห่งรางวัล และการตอบแทนสำหรับผู้ผ่านการทดสอบประจำปีในเดือนรอมมาฎอนด้วยการบังคับตัวเอง จากการลด ละ การกินดื่ม กิเลสตัณหา และได้ละหมาดตะรอเวียะเป็นเวลาเกือบ 1 ชั่วโมงเต็มตลอดค่ำคืนของเดือนรอมฎอน

การละหมาดร่วมกันจะจัดขึ้นในมัสยิดท้องถิ่นหรือศูนย์ชุมชน โดยผู้คนจะทักทายกันด้วยคำว่า ‘อีด มูบาร็อค(Eid Mubarak)' หมายถึง ‘วันอีดแห่งความสุข’

การซื้อเสื้อผ้าใหม่โดยเฉพาะสำหรับเด็กๆ การทำความสะอาดบ้าน และการเตรียมขนมและอาหารมื้อพิเศษเป็นส่วนสำคัญของการเตรียมเฉลิมฉลองวันอีด

Crescent Moon Sighted As India Prepares For Eid al Fitr

ภาพพระจันทร์เสี้ยวใกล้มัสยิด Jama Masjid Minaret เนื่องในโอกาส Eid alfitr Credit: Hindustan Times

ในวันอีดอีดิลฟิตรี มุสลิมทุกคนต้องตื่นแต่เช้าเพื่อทำการอาบน้ำ และไปละหมาดมัสยิดประจำหมู่บ้าน หรือสถานที่ที่จัดเตรียมไว้ ชาวมุสลิมนิยมใส่เสื้อผ้าของใหม่ ๆ สวยงาม มีกลิ่นหอม ทุกคนต้องปฏิบัติบริจาคซากาตฟิตเราะห์

วันอีดอีดิลฟิตรี ถือได้ว่ามุสลิมทุกคนมีความรื่นเริง สนุกสนาน เพราะในวันนี้ได้ไปเยี่ยมญาติพี่น้อง ไปเคารพผู้ที่ล่วงลับไปแล้ว และทำความสะอาดสุสาน นำขนมไปแจกจ่ายให้กับเด็ก ๆ เพื่อนบ้าน เลี้ยงอาหารคนในหมู่บ้าน

จะอวยพรเพื่อมุสลิมอย่างไรดี

อีดอีดิลฟิตรี เป็นเครื่องหมายการสิ้นสุดของเดือนรอมฎอนอันศักดิ์สิทธิ์ หากคุณมีเพื่อนที่เป็นมุสลิม ไม่ว่าจะมีพื้นเพจากส่วนไหนของโลก สิ่งที่นิยมกล่าวอวยพรคือ ‘อีด มูบาร็อค’ เราจะเห็นป้ายตามร้านค้าโดยทั่วไปใช้คำนี้ หรือถ้าบริบทไทยเราสามารถใช้ ‘สุขสันต์วันอีด’ หรือจะภาษาอังกฤษ Happy Eid Day ก็ย่อมได้ ถ้าเพื่อนเป็นชาวมลายูก็สามารถใช้คำว่า เซอลามัต ฮารีรายา Selamat Hari Raya (เซอลามัต แปลว่า สุขสันต์)

ฟังพอดคาสต์ตอนนี้เต็มๆ ที่นี่