Con người chúng ta ai cũng có nguy cơ rất cao bị sa sút trí nhớ khi lớn tuổi, hay còn được gọi là suy giảm nhận thức, chẳng hạn mất trí nhớ, giảm khả năng suy luận và khả năng biểu đạt. Tuy không gây nguy hiểm tính mạng nhưng ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống hàng ngày.
Biểu hiện và quá trình dẫn đến suy giảm nhận thức ở mỗi cá nhân sẽ rất khác nhau, tuy nhiên, tất cả đều giống nhau ở một điểm, đó là người bình thường nào khi già đi cũng sẽ có những thay đổi thuộc bệnh lý nơi não bộ, bao gồm vấn đề thoái hóa và sa sút.
Khi ở ngưỡng 70 hay 80 tuổi, những thay đổi ở não bộ sẽ liên quan chặt chẽ tới bệnh mất trí nhớ, hay còn gọi là Alzheimer.
'Dự trữ nhận thức' giúp giảm sa sút trí nhớ
Tuy tất cả người cao niên đều bị thoái hóa chức năng não bộ, nhưng vì sao có nhiều người mắc phải các triệu chứng của Alzheimer hay sa sút trí nhớ, trong khi nhiều người vẫn rất minh mẫn?
Nguyên nhân là do (cognitive reserve). Đây là khái niệm giải thích khả năng duy trì hoạt động nhận thức một cách bình thường ngay cả khi não bộ đã có thay đổi bệnh lý.
Nói một cách đơn giản, có những người có khả năng dự trữ nhận thức tốt hơn người khác. Nghiên cứu cho thấy, nguyên nhân là do những trải nghiệm nhất định trong cuộc sống quyết định việc dự trữ nhận thức của một người, giúp người đó có khả năng tránh được bệnh sa sút hoặc mất trí nhớ.
Nhiều nghiên cứu đã chứng minh hoạt đông thể chất, trình độ giáo dục, mức giao tiếp xã hội giúp cho bộ óc dẻo dai hơn, tăng khả năng vận dụng một vùng khác thay thế những vùng của bộ óc bị hư hại và tăng mạch máu đem dinh dưỡng tới bộ.
Những yếu tố đó giúp tạo nên một dự trữ nhận thức để dùng trong tuổi già. Nhờ vậy óc của chúng ta được minh mẫn lâu hơn lúc già và các triệu chứng do sa sút trí nhớ sẽ xuất hiện trễ hơn.
Ngoài ra yếu tố di truyền rõ ràng góp một phần quan trọng trong sự phát triển não bộ và sẽ ảnh hưởng đến khả năng làm chậm quá trình sa sút trí nhớ.
Hoạt động thể chất giúp trí não nhanh nhẹn hơn Source: common wikimedia
Dự trữ nhận thức được quyết định bởi tính dẻo dai của não bộ
Não bộ con người chứa đựng nhiều mạng lưới phức tạp và dày đặc, kết nối với nhau chịu trách nhiệm duy trì khả năng nhận thức.
Những mạng lưới này có khả năng thay đổi và thích nghi với những yêu cầu của cuộc sống, và khả năng này rất cần thiết để não bộ hoạt động đúng chức năng bình thường đồng thời duy trì khả năng nhận thức khi về già.
Khả năng được quyết định bởi tính dẻo dai của não bộ. Đây là khả năng não bộ liên tục chuyển đổi cấu trúc và chức năng trong suốt đời người, đáp ứng lại những yêu cầu cuộc sống.
Do đó, tính dẻo dai và linh hoạt của não bộ ảnh hưởng rất lớn đến dự trữ nhận thức. Qúa trình này cũng phần nào ảnh hưởng bởi di truyền và trải nghiệm cuộc sống của từng cá nhân.
Làm thế nào tăng cường tính dẻo dai của não bộ?
Nếu là do di truyền, chúng ta rất khó có thể tác động để thay đổi, tuy vậy những cách khác như thay đổi phong cách sống có thể cải thiện đáng kể khả năng dự trữ nhận thức.
Nên thường xuyên thực hiện các hoạt động sử dụng tới não bộ, chẳng hạn như:
Học ngoại ngữ được cho là cách luyện não tốt nhất. Nhiều nghiên cứu cho thấy làm chủ được nhiều thứ tiếng khác nhau có thể giúp ta nâng cao trí nhớ, tập trung tốt hơn và điều này giúp làm chậm quá trình suy giảm trí nhớ.
Chơi ô chữ hay chơi một dụng cụ âm nhạc cũng làm tâm trí người già nhanh nhẹn và dẻo dai hơn.
Tăng mức độ giao tiếp xã hội sẽ làm tăng nhận thức và giảm nguy cơ phát triển bệnh lẫn ở người già.
Tập thể dục thường xuyên cũng cải thiện khả năng nhận thức. Tuy nhiên vẫn chưa có nghiên cứu nào cho thấy cần phải tập loại hình thể dục nào, hay cường độ như thế nào.
Việc ngồi ì một chỗ quá lâu trong ngày rất có hại cho sức khỏe. Chính điều này làm phản lại tất cả các tác dụng của vận động thể chất. Do đó, hiểu được bản chất của sự vận động trong ngày ảnh hưởng đến sức khỏe não bộ thế nào là rất quan trọng.
Thêm thông tin và cập nhật Like
Nghe SBS Radio bằng tiếng Việt mỗi tối lúc 7pm tại
Nghe SBS Radio bằng tiếng Việt mỗi tối lúc 7pm tại
