در این گزارش بخوانید:
- برنامه اسراییل پس از پایان جنگ با حماس چیست؟
- آینده اسراییل و غزه چگونه خواهد بود؟
- آیا اسراییل می‌تواند یک سیستم امنیتی به سبک کرانه باختری را بر غزه تحمیل کند؟
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسراییل در بیانیه‌ای که کارشناسان آن را پرسش‌برانگیز توصیف کرده، گفته است که پس از پایان جنگ با حماس امنیت نوار غزه ممکن است «برای مدتی نامعلوم» تحت کنترل اسراییل قرار بگیرد.
دولت اسراییل در سال ۲۰۰۵ نیروهای نظامی خود را از غزه بیرون کشید، شهرک‌های خود را برچید و برای بهبود امنیت خود به 'خط سبز ۱۹۶۷' عقب‌نشینی کرد. حماس از زمان انتخاب شدنش در سال ۲۰۰۶، امنیت داخل این منطقه را کنترل کرده است.
در سال‌های ۲۰۰۶، ۲۰۰۸، ۲۰۱۲، ۲۰۱۴ و ۲۰۲۱ خشونت‌ها در غزه شعله‌ور شدند که شامل حملات هوایی اسراییل و شلیک موشک از سوی فلسطینی‌ها و گاه تهاجم‌های فرامرزی از سوی هر دو طرف بودند.
اما پس از حمله غافلگیرانه حماس در ۷ اکتبر که مرگبارترین روز در تاریخ ۵۰ سال اخیر در اسراییل بود، این کشور تعهد کرد که حماس را به طور کامل نابود کند.
به گفته دولت اسراییل، حماس در این حمله بیش از ۱۲۰۰ اسراییلی را کشته و دست‌کم ۲۴۰ نفر دیگر را گروگان گرفته است.
برنامه اسراییل پس از پایان جنگ با حماس چیست؟
نتانیاهو هفته گذشته در یک مصاحبه گفت که کشورش برای «مدتی نامعلوم» کنترل امنیتی غزه را به دست خواهد گرفت، تا از حملات نظیر آنچه در هفتم اکتبر رخ داد، جلوگیری کرده باشد.
او گفت: «وقتی ما این مسئولیت امنیتی را نداشته باشیم، آنچه داریم، فوران ترور حماس در مقیاسی است که نمی‌توانستیم تصور کنیم.»
او روز یک‌شنبه (۱۳ نوامبر) در ادامه این موضوع گفت که تشکیلات خودگردان فلسطین که در کرانه باختری مستقر است، نمی‌تواند در فرم فعلی‌اش مسئولیت نوار غزه را بر عهده بگیرد و مدعی شد که این نهاد علیه اسراییل نفرت‌پراکنی می‌کند.
نتانیاهو گفت: «ما به یک قدرت متفاوت نیاز داریم. ما به یک دولت متفاوت نیاز داریم.» اما در پاسخ به این سوال که این دولت متفاوت چگونه خواهد بود گفت: «فکر می‌کنم هنوز برای گفتن آن زود است.»
اگرچه نتانیاهو توضیح نداد که «مسئولیت امنیتی» شامل چه چیزهایی خواهد بود، اما بیانیه‌های سایر مقامات اسراییلی نشان می‌دهند که قصد ندارند نوار غزه را دوباره تحت اشغال درآورند.
مارک رِگِو، مشاور ارشد نتانیاهو، روز چهارشنبه به برنامه ۷:۳۰ شبکه ای‌بی‌سی گفت: «ما نمی‌خواهیم نوار غزه را اداره کنیم. ما نمی‌خواهیم بر جمعیت آن حکومت کنیم.»
او افزود: «ما به همراه سایرین در حال بررسی موارد احتمالی دیگری هستیم که به فلسطینی‌ها اجازه می‌دهند خودشان بر خود حاکم باشند.»
«اما واضح است که باید بین کنترل سیاسی، که اسراییل نمی‌خواهد، و یک پوشش امنیتی یا یک وضعیت امنیتی که اسراییل بتواند از خود در برابر تروریسم محافظت کند، تفاوت قایل شوید.»
آینده اسراییل و غزه چگونه خواهد بود؟
اندرو توماس، مدرس مطالعات خاورمیانه در دانشگاه دیکن، گفت که اظهارات نتانیاهو چندان واضح نیستند.
او به اس‌بی‌اس گفت: «فکر نمی‌کنم حتا نتانیاهو هم بداند که این آینده چگونه خواهد بود. من فکر می‌کنم این احتمالاً بیشتر نماد این واقعیت است که دولت اسراییل نمی‌داند غزه دقیقاً از نظر سیاسی پس از پایان درگیری چگونه خواهد بود.»
به نظر آقای توماس، یکی از راهکارهای نتانیاهو برای تقویت امنیت اسراییل در آینده ممکن است ایجاد «سرزمین‌های هیچ‌کس» یا «مناطق حایل» باشد، مانند آنچه در سینا با مصر یا لبنان وجود دارد.
او گفت: «من کاملاً معتقدم که نوعی اشغال وجود خواهد داشت، احتمالاً استفاده از سرزمین‌های هیچ‌کس... جایی که هم ورود غیرنظامیان و اهداف نظامی فلسطینی به آن ممنوع خواهد بود.»
بيشتر بخوانيد
حماس کیست و چرا حالا به اسراییل حمله کرده است؟
توماس گفت، اگرچه اسراییلی‌های محافظه‌کار و ترقی‌خواه دولت نتانیاهو را مقصر شکست حصار امنیتی کشورشان می‌دانند، اما هیچ‌گونه تمایل سیاسی برای اشغال مجدد غزه در بین آن‌ها وجود ندارد.
دیدگاه نزدیک‌‌ترین متحد اسراییل، ایالات متحده آمریکا، که به گفته توماس قبل از این درگیری نیز به دلیل جنگ در اوکراین زیر فشار مالی قابل توجهی قرار داشت، نیز همین است که این کشور نباید دوباره غزه را اشغال کند.
آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا، گفت که غزه نباید پس از پایان جنگ «دوباره اشغال شود» و از اسراییل خواست که «فلسطینی‌ها را به اجبار آواره نکند، نه اکنون، نه پس از جنگ».
او گفت: «واقعیت این است که ممکن است در پایان منازعه نیاز به یک دوره انتقالی وجود داشته باشد، اما ضروری است که مردم فلسطین نقش مرکزی را در اداره غزه و همچنین کرانه باختری داشته باشند.»
آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، گفته است که این سازمان می‌تواند در میانجی‌گری این انتقال پس از پایان جنگ، «نقشی» ایفا کند.
او روز یک‌شنبه به سی‌ان‌ان گفت: «من غزه را یک سرزمین تحت‌الحمایه ملل متحد نمی‌بینم، اما جامعه بین‌الملل باید دور هم جمع شوند و سازمان ملل می‌تواند نقشی در آن بازی کند.»
او افزود: «به نظر من، راه‌حل دوکشوری تنها راه برون‌رفت است.»
بيشتر بخوانيد
گذرگاه مرزی رفح کجاست و چرا مسدود شده؟
سازمان ملل با بازیگران کلیدی در منطقه در تعامل بوده است و گوترش به مصر سفر کرد تا خواستار کاهش تنش و برقراری ارتباط با کشورهای عضو برای آتش‌بس شود.
آژانس امدادرسانی سازمان ملل به آوارگان فلسطینی، آنروا، نیز در تلاش رساندن کمک‌های نجات‌بخش به غزه با وزیر امور خارجه مصر دیدار داشته است.
سازمان ملل همچنین اعلام کرده که اشغال مجدد گام درستی نیست و فرانچسکا آلبانیزی، گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل در فلسطین، از دولت آسترالیا خواسته است که موضع محکم‌تری در مورد این موضوع اتخاذ کند.
او به اس‌بی‌اس گفت: «من می‌خواهم مردم آسترالیا بفهمند که در سه هفته همان تعداد افرادی که در ۱۹ ماه جنگ در اوکراین کشته شده‌اند، [در غزه] کشته شده‌اند.»
به گفته وزارت صحت غزه که توسط حماس اداره می‌شود، حملات نظامی بی‌امان اسراییل و محاصره غزه بعد از ۷ اکتبر منجر به کشته شدن بیش از ۱۱ هزار نفر شده که ۴۰ درصد آن‌ها کودک هستند.
خانم آلبانیزی نیازی به حضور مسلحانه اسراییل در غزه نمی‌بیند، اما ایجاد منطقه «حایل میان فلسطینی‌ها و اسراییلی‌ها در سرزمین‌های اشغالی فلسطین» را ضروری می‌داند.
آیا اسراییل می‌تواند یک سیستم امنیتی به سبک کرانه باختری را بر غزه تحمیل کند؟
در سال ۱۹۹۳، سازمان آزادی‌بخش فلسطین و اسراییل پیمان اسلو را امضا کردند که کرانه باختری را به سه دسته الف، ب و ث (A, B and C) با حقوق متفاوت برای مردم ساکن در هر منطقه تقسیم کرد.
پیمان اسلو همچنین منجر به تشکیل حکومت خودگردان فلسطین شد که کنترل اداری و امنیتی محدودی بر مناطق الف و ب به آن واگذار شد. مناطق الف و ب در مجموع ۳۹ درصد از کرانه باختری را تشکیل می‌دهند.
در نتیجه پیمان اسلو، امنیت در کرانه باختری به شیوه‌ای متفاوت از غزه اعمال می‌شود.
انس اقطیط، مدرس دانشگاه ملی آسترالیا، گفت: «بسیار بعید است که اسراییل همان حضور امنیتی خود را که در کرانه باختری دارد، در نوار غزه حفظ کند».
A map showing Gaza, Israel and West Bank. Credit: SBS News
اقطیط گفت: «تشکیلات خودگردان فلسطین ۷۰ هزار نیروی امنیتی را در استخدام خود دارد... هدف آن‌ها نظارت بر جوامع فلسطینی و هماهنگی با اسراییل برای اطمینان از مهار مقاومت در برابر ارتش اسراییل یا شهرک‌نشینان اسراییلی است.»
او افزود: «بنابراین، سوال بزرگ این است: آیا تشکیلات خودگردان فلسطین آماده است تا پس از پایان کار ارتش اسراییل به نوار غزه برود؟ [آن‌ها] بارها گفته‌اند که این چیزی نیست که آن‌ها به آن اندیشیده باشند، و این چیزی نیست که آن‌ها بخواهند قبول کنند، مگر این‌که بخشی از راه‌حل سیاسی جامع با اسراییل باشد.»
حماس یا 'جنبش مقاومت اسلامی'، یک سازمان نظامی و سیاسی است که در سال ۱۹۸۷ در جریان 'انتفاضه' یا قیام اول فلسطینی‌ها تأسیس شد. این گروه از سال ۲۰۰۶ بدین‌سو، پس از پیروزی در انتخابات پارلمانی فلسطین، نوار غزه را اداره می‌کند.
هدف اعلام شده حماس ایجاد یک کشور اسلامی فلسطینی است و در عین حال از به رسمیت شناختن حق موجودیت اسراییل به عنوان یک کشور امتناع می‌ورزد.
کشورهای آسترالیا، کانادا، بریتانیا و آمریکا کلیت حماس را به عنوان یک سازمان تروریستی شناخته‌اند، در حالی که نیوزیلند و پاراگوئه تنها شاخه نظامی آن را در فهرست گروه‌های تروریستی خود قرار داده‌اند. در سال ۲۰۱۸، مجموع عمومی سازمان ملل خلاف قطع‌نامه‌ای رای داد که کلیت حماس را به عنوان یک سازمان تروریستی محکوم می‌کرد.
