«Τα Κρητικόπουλα ρίσκαραν τη ζωή τους για τους ΑΝΖΑΚΣ»

Βιβλίο με τον τίτλο «Creforce: The ANZACS and the Battle of Crete» που αναφέρεται στα γεγονότα της Μάχης της Κρήτης τον Μάιο και τον Ιούνιο του 1941 επακυκλοφόρησε πρόσφατα στην Αυστραλία. Η Ελληνοαυστραλή συγγραφέας και δημοσιογράφος Στέλλα Τσομπανάκη, μίλησε στο SBS Greek και είπε ότι το βιβλίο είναι γραμμένο για παιδιά ηλικίας δέκα ετών και άνω.

"Antistasi": Cretan Resistance fighters. On the background the Suda Bay War Cemetery in Crete. Source: Supplied

Με καταγωγή από την Κρήτη, η κ. Τσομπανάκη ζει και εργάζεται στη Μελβούρνη, αλλά η ιστορία της Κρητικής οικογενειάς της δεν σταμάτησε ποτέ να την εμπνέει και να την γεμίζει περηφάνεια. Αυτός εξάλλου ήταν ο λόγος, όπως λέει η κ. Τσομπανάκη στο SBS Greek, που έγραψε αυτό το βιβλίο. 

Ο πατέρας της, Στέλιος, γεννήθηκε στο χωριό Κόκκινο Χωριό που βρίσκεται ανατολικά από την πόλη των Χανίων. Η μητέρα της, Ελένη, κατάγεται από το ορεινό χωριό Ασή Γωνιά, πάλι στην περιοχή των Χανίων. Το χωριό αυτό είναι τόπος καταγωγής πολλών οπλαρχηγών των διαφόρων Κρητικών επαναστάσεων ενώ στη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου είχε αναδειχθεί σε σημαντικό κέντρο της Εθνικής Αντίστασης κατά των Γερμανών κατακτητών.

The kidnap of German army officer Heinrich Kreipe was a World War II operation executed jointly by the Special Operations Executive and the Cretan Resistance. Source: Supplied

Ωστόσο υπήρξε ένας ακόμη σημαντικός και πιο ουσιαστικός λόγος που αποφάσισε η κ. Τσομπανάκη να γράψει για την «Μάχη της Κρήτης».

«Στο ημερήσιο σχολείο, μας έκαναν μάθημα για τους ΑΝΖΑΚΣ, γινόταν προβολή της ταινίας “Gallipoli” [του Αυστραλού σκηνοθέτη Peter Weir και με πρωταγωνιστή τον Mel Gibson, ο οποίος για πολλά χρόνια έζησε στο Σύδνεϋ]. Είχαμε και τη δημόσια αργία για την Ημέρα των ΑΝΖΑΚΣ, αλλά μέχρι εκεί! Δεν γνώριζα άλλα για την ιστορία των ΑΝΖΑΚΣ».

«Πήγαινα και σε Ελληνικό σχολείο στη Μελβούρνη και πάλι δεν έμαθα κάτι εκεί για την Μάχη της Κρήτης».

Η ομογενής συγγραφέας λέει στο SBS Greek ότι δεν γνωρίζει γιατί ούτε και μέσα στο σπίτι που μεγάλωσε δεν μιλούσε κανείς για την Μάχη.

Charles Hazlitt Upham was a New Zealand soldier who fought at the Battle of Crete and was awarded the Victoria Cross twice during the Second World war. Source: Supplied

Πέρασαν μερικά ακόμη χρόνια μέχρι η κ. Τσομπανάκη να ανακαλύψει πώς συνδέονται οι ΑΝΖΑΚΣ και η Μάχη της Κρήτης.

«Στα 15 μου βρέθηκα στο νησί και και ο θείος μου Στέλιος Μπουρναζάκης πήγε εμένα και τον πατέρα μου μια βόλτα στα Χανιά. Στον δρόμο της επιστροφή προς το Κόκκινο Χωριό και περάσαμε έξω από την Σούδα. τότε μόλις έμαθα ότι εκεί βρίσκονται οι Συμμαχικοί Τάφοι της Σούδας». 

Πρόκειται για τους τάφους των στρατιωτών των Συμμάχων που έπεσαν στους αγώνες για την ελευθερία, κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Εκεί είναι θαμμένοι 197 Αυστραλοί και 446 Νεοζηλανδοί στρατιώτες.

Suda Bay War Cemetery, Souda, Crete. Source: Supplied

«Ρώτησα τον θείο μου τι ήταν αυτό που έβλεπα και τότε μου είπε μια φράση που δεν την είχα ξανακούσει μέχρι τότε: Μάχη της Κρήτης. Του είπα να σταματήσει το αυτοκίνητο και να μου πει την ιστορία».

Μετά από έρευνα, η κ Τσομπανάκη έμαθε ότι η μητέρα της μεγάλωσε στο ίδιο χωριό με τον Γιώργο Ψυχουντάκη, που ήταν ο αγγελιοφόρος μηνυμάτων για την Αντίσταση κατά την διάρκεια του Δεύτερου Παγκόσμιου Πόλεμου.

New Zealand troops in transit between Hania and Galatia’s in Crete. Source: Alexander Turnbull Library

«Οι Κρητικοί φρόντισαν τους ΑΝΖΑΚΣ, τους πήραν στα σπίτια τους, τους περίθαλψαν, τους έκρυψαν από τους Γερμανούς κατακτητές και τους φυγάδεψαν. Οι Κρητικοί και τα παιδιά τους ρισκάραν της ζωή τους για τους ΑΝΖΑΚΣ».

Το βιβλίο, όπως λέει η κ. Τσομπανάκη στο SBS Greek, είναι γραμμένο σε απλά αγγλικά γι’ αυτό και μπορεί να διαβαστεί από παιδιά και μαθητές ηλικίας από 10 ετών και άνω.

Among the soldiers of Lustre Force was ‘Horrie the Wog Dog’. Source: Supplied

«Έχει ανθρώπινες ιστορίες, ιστορίες για Κρητικούς ενήλικες και παιδιά μικρά, που πολεμήσανε, που διακινδύνευσαν τη ζωή τους για τους ΑΝΖΑΚΣ».

Η κ. Τσομπανάκη λέει ότι δεν είναι ιστορικός, αλλά αφηγήτρια ιστοριών. Η σειρά και η ακρίβεια των γεγονότων στο βιβλίο της έχει ελεγχθεί από τον ιστορικό Aaron Pegram του Αυστραλιανού Πολεμικού Μνημνείου (Australian War Memorial) και από τον Δρ. Brian Wimborne, ερευνητή στο Εθνικό Κέντρο Βιογραφίας της Αυστραλίας (National Centre of Biography). 

Το βιβλίο περιέχει προσθήκες και περισσότερα στοιχεία δέκα χρόνια από την πρώτη έκδοσή του, το 2010.

Πατήστε Play στην κεντρική φωτογραφία για να ακούσετε το podcast

Otto (Othonas), author Stella Tzobanakis' son, at Suda Bay War Cemetery in Crete. Source: Supplied