O le a le taua o lagaga a tagata muamua?

Australia Explained: First Nations weaving - Aboriginal craftswoman splitting pandanus for weaving

Ramingining, Arnhem Land, Northern Territory, Australia, 2005. Credit: Penny Tweedie/Getty Images

O lagaga se tasi o vaega taua i tu ma aganu'u a tagata muamua. E le gata i le mata'ina i le va'ai, ae o nisi o meataulima i lagaga a tagata muamua e iai o latou tulaga taua i tu ma aganu'u. O se auala e faasoa ai le poto ma le malamalama, ma feso'ota'i ai tagata ma vaega 'ese'ese o la atunu'u e afua mai ai.


Key Points
  • O meataulima mai lalaga e feso'ota'i ai tagata ma o latou tua'a.
  • O lagaga e mafai ona feso'ota'i ai tagata i le faauigaina o mamanu.
  • E mafai ona faailoa e se tagata lona tulaga i ana lagaga.
  • E le na o tina ma tamaita'i e faia lagaga.
O meataulima e lalagaina o se tu ma aganu'u ua leva ona faia e tagata muamua. E maua ai so'otaga i le va o tagata ma vaega o le atunu'u na fananau ma ola mai ai, atoa ma so'otaga i o latou tua'a.

E amata i le aoina o mea e mafai ona lalaga - e pei o manoa, lau la'au, pa'u la'au ma laufala poo lauvao. E mafai ona lalaga ia lau ma pa'u e fausia ai ai 'ato, maea ma 'upega.

“O le 'upu 'weaving' e tasi lona uiga i le gagana Igilisi, ae i gagana a tagata muamua e tele 'upu e faamatala ai le lalagaina o se mea," na saunoa ai Cherie Johnson o se fafine Gomeroi mai Northern NSW.

“O le vaega aupito taua i lagaga o le malamalama o loo ta'ai ma mamanu i se mea o loo lalagaina - le iloa o ituaiga laula'au ma lauvao e mafai ona aoina ma le taimi o le tausaga e aoina ai."
AFLW Rd 8 - Yartapuulti v Gold Coast
ADELAIDE, AUSTRALIA: An Indigenous weaving workshop takes place in The Precinct Village an AFLW match. Credit: Kelly Barnes/AFL Photos/via Getty Images

O lagaga e feso'ota'i ai tagata

E le na o le lalagaina o se mea e pei o se 'ato, ae iai le isi aoga o lagaga i le feso'ota'i ai o tagata.

E faasoa ai talatu'u ma fagogo i augatupula ae o fesaga'i ma lalaga faatasi.

“O le mea taua o le iloa o le mea o loo e lalagaina ma le taua o mea o loo fa'aaogaina ma so'otaga o ia mea ma le si'osi'omaga," e pei ona faaalia e Ms Johnson.

E lelei fo'i le lalaga a le itupa o ali'i

O Luke Russell o se ali'i Worimi i le itumalo o Newcastle i NSW. O lona tomai faapitoa o legaosiga o mea faigaluega ma va'aalo. O matatao fagota, tia ma isi meataulima, na te gaosia ma ia a'oa'oina i tupulaga talavou lona tomai.
For me, weaving, predominantly rope weaving, plays a big part, especially with our men's tools.
Luke Russell, Cultural Knowledge Holder
O ama ma vaega e faapipi'i o va'aalo e fa'aaogaina ai 'afa ma manoa na te lalagaina mai pa'u la'au ma lauvao.

Na ia ta'ua, talu mai aso o tama talavou, o se faiga masani le auai i fale lalaga faatasi ma teine talavou i lona nu'u.

“And all the skills that he would have learned up until that point were taught by women.”
Australia Explained: First Nations weaving -  pandanus palm fibre mats
Credit: Richard I'Anson/Getty Images

Lagaga o se auala e talotalo ai

E fa'aaoga e Cherie Johnson ana lagaga e taofiofi ai ona mafaufauga ma avea ma auala e talotalo pe tatalo ai.

“That’s how our community would process things.”

'Ese'esega i lagaga

Ona o la'au ma vao e 'ese'ese i vaega o le laufanua o le atunu'u tele o Ausetalia, e 'ese'ese ai fo'i itu'aiga meataulima e mafai ona lalagaina ai.

I nisi vaega o le atunu'u e teuteu meataulima poo mea lalaga e fa'aaogaina ai fugala'au, pa'u la'au, 'apulupulu ma a'a o la'au.

“An artist purposefully using the pigment to colour the woven fibre is really significant for that person, for that area,” Cherie Johnson says.
Typically somebody with a trained eye can pick the region and sometimes even the artist based on the pigment, the style, the stitch and the materials.
Cherie Johnson, artist and educator
Australia Explained: First Nations weaving - Woman weaving basket with pandanus palm fibre
Credit: Richard I'Anson/Getty Images

O fea e te maimoaina ai

O meataulima ma mea lalaga a tagata muamua e mafai ona maua i faaaliga i le tele o fale mta'aga i Ausetalia.

“The mainstream with weaving is actually a visual insight into the past, which is now the present, and all of us weavers are continuing for our future generations,” Cassie Laetham says.

“So when people go into galleries, people do need to realise that our weaving is Australia-wide, and everyone has a culturally significant story with the weaving or fibres. It's not all the same.”

Share