Ema indijinu sira nia arte: Koneksaun ba sira nia rain no ligasaun ho pasadu

Lead Image.jpg

Gamilaraay/Bigambul and Yorta Yorta artist Arkeria Rose Armstrong Credit: Arkeria Rose

Get the SBS Audio app

Other ways to listen

Liu husi hakuak sira nia tradisaun oral, ema Aboríjene no ema Ilha Estraito de Torres sira uza arte nu'udar dalan ida hodi demonstra sira-nia istória kulturál, fiar espirituál no koñesimentu importante kona-ba sira nia rai.


Pontu Chave sira
  • Arte husi ema Nasaun Premeiru sira varidade tebes no la limiti ba pintura pontu sira.
  • Arte mak dalan ida-ne'ebé hodi dahe istória kona-ba kultura, fiar espirituál no koñesimentu ne’ebe fahe husi jerasaun ida ba jerasaun seluk, no kontinua to’o ohin loron.
  • Arte sira-ne'e ajuda artista sira atu sente ligadu ho sira-nia rain.
  • Símbolu sira-ne'e depende ba interpretasaun husi artista sira ne'ebé uza.
Ema rai nain sira ka ema nasaun premeiru sira nia arte tama iha arte ida ne'ebé antigu liu iha mundu, ho dezeñu fatuk nian ne'ebé antigu mai husi 17,500 anos liu ba.

Arte importante sira ne'e serve hanesan mediu ida husi ema Aboríjene no ema Ilha Estraito de Torres atu kontinua fahe sira nia istoria kultura, fiar espritual no konhesementu importante kona-ba sira nia rai.

Arte husi ema indigenu sira riku ho tapestry ( textile ema rai-nain nian ne'ebe nakonu ho pinturas no homan) ne'ebe kompostu husi modelu no tekniku oi-oin. Arte sira ne'e ida-idak iha ligasaun klean ho nasaun, kultura, no komunidade ema nasaun premeiru nian.

Maske nune'e, tuir Maria Watson-Trudgett, feto rai nain ida husi nasaun Koori ka rai "be'e mos" no mos husi Wiradyuri hatete, ema dala barak iha hanoin sala kona-ba arte ema Aboríjene nian.

Sra. Watson-Trudgett hanesan konsultor husi nasaun premeiru no artista ida-ne'ebé iha interese atu fahe nia kultura.

MWT ho nia arte.JPG
Maria Watson-Trudgett hanesan konsultor ema rai nain no mos hanesan artista no lia nain ida. Credit: Maria Watson-Trudgett Credit: Courtesy of Richmond Fellowship Queensland, 2019
"Iha ema balu hanoin katak dezeñu dot mak pinta tradisionál no forma arte loos husi Aboríjene nia arte, maibe ida ne'e hanoin la loos.

Nia esplika tan "Ami-nia arte tradisionál mak kona liu ba halo marka ka sinal hodi identifika sasán sira, koa ho artistiku iha ai-huun sira no marka fatin serimónia no hakoi fatin sira, ka pinta isin ba serimónia. ida ne'e la signifika hanesan arte".

Sra. Watson-Trudgett aumenta tan katak pinturas pontu foin mosu iha 1970s ho , komunidade Aboríjene kiik ida iha northwest Alice Springs. Husi ne'e mak artista Aboriginu sira komesa fo konhesementu kona-ba sira nia istoria tradisional uza tinta iha hena ka textile iha kuadru.
Iha estilu arte Arte Aboríjene barak artista sira uza atu fo sai kona-ba sira nia istoria no kultura. Aboríjene nia arte mak buat sasan ida ne'ebe liga sira ba sira-nia rain no kultura, no kria... ligasaun no pertensia ba sira.
Maria Watson-Trudgett

Fahe Kultura

Sra Watson-Trudgett komesa pinta iha 2009 hanesan dalan ida ba nia atu hakalma an husi estresse hanesan estudante ne'ebe estuda iha universidade momentu ne'eba. Maibe depois de nia deskobre arte, nia hare katak arte laos deit atu hakalma ema maibe nia signfikante boot liu tan ida ne'e.
Ida ne'e kona-ba fahe hau nia istoria ho ema seluk no preserva hau nia kultura atu moris nafatin. Ida ne'e mos atu suporta hau hodi halo ligasaun ho kultura Aboríjene nian, ba hau nia nasaun, ba hau nia ema no no ha'u-nia koñesimentu ne'ebé ha'u aprende bainhira ha'u moris iha rai ho família.
Maria Watson-Trudgett
Arkeria Rose Armstrong, artista ida husi Gamilaraay/Bigambul no Yorta Yorta, ho hamasa oin-midar hanoin hetan fali istoria ne'ebe fahe husi nia avo sira.

Nia avo feto, ferik ida husi Gamilaraay, hanesan ema ida ne'ebe pinta iha rai-henek ikus ida iha nasaun ne'e.

Nia hatete" hau nia avo feto konta istoria bainhira tur iha rai; iha ami nia nasaun, iha rai-henek nasaun nian no iha rai-henek.

Nia hatutan tan " Istória sira-ne'e inklui mós istória kona-ba kriasaun, animál, fitun, no ninia avo-feto nia esperiénsia rasik boot iha nia nasaun. Nia mos dehan istória ida-idak lori nia sigfikante rasik.

IMG_0580.jpg
Arte sempre halo parte husi Arkeria Rose Armstrong’s nia moris . Credit Arkeria Rose Armstrong
"Nia hatudu ninia viajen no ninia istória liuhusi arte sira. Tan ne'e,ita bele haree buat barak ne'ebé nia hatete ba ita iha dalan hanesan ne'e"

Sra. Armstrong deskreve nia arte hanesan "ligasaun ho nia nasaun rua".

Nia hetan inspirasaun husi simblu no pinturas ne'ebe hatutan husi nia avo feto, no nia keda iha parte tekniku influensia husi nia avo mane, ne'be artista mos.

Konta fali istoria liu husi nia arte fo dalan ba Sra Amstrong hodi refleta nia relasaun no koneksaun ho istoria, ne'ebe provoka emosaun barak, sentimentu ne'ebe nia fahe ho nia oan feto mos.
Atu kontinua kultura, ita presiza fahe kultura, no ita presiza prátika kultura. Atu fahe ho ita-nia jerasaun tuirmai mak atu asegura katak sira sempre iha meza hodi ko'alia ho sira.
Arkeria Rose Armstrong

Koneksaun ho kultura

Davinder Hart mak artista ida-ne'ebé iha família nia huun iha rejiaun southwest iha rai-Noongar, Australia Osidental. Nia gasta nia tempu hanesan labarik iha Adelaide, antes nia iha koneksaun fali ho ninia kultura iha rai-Ngemba, New South Wales, ikusmai iha ninia moris.

Sr. Hart hetan esperensia ne'ebe signifikante ho dezafiu boot durante nia sei kiik, nia husik eskola iha tinan 16, susar atu hetan servisu no luta hasoru abuzu substánsia.

Maibé, apoiu no matadalan husi ninia tiu no maun-alin sira sai hanesan instrumentu ida hodi ajuda nia halo fali ninia moris no liga fali ba ninia kultura, ne'ebé dala barak reflete iha ninia arte.

Nia hatete: "Hau sorte tebes bele hasoru ha'u-nia tiu no maun-alin sira, ne'ebé hanorin ha'u istória kona-ba ami nia rain, no iha istória sira-ne'e [hanorin] hau oinsá atu hatudu ita-nia an... iha dalan ne'ebé positivu".

Ba Sr. Hart, arte la'ós de'it dalan ida atu liga ho nia kultura, maibé forma ida atu kura.

Nia esplika " "Hau sente relax hanesan ha'u pinta hela. Ha'u hanoin dala barak, ha'u-nia espíritu bele kontrola duni dezeñu ne'e no ho ida senti hanesan deseu mesak. ida-ne'e terapeutiku tebes.

IMG_20231021_143030_105.jpg
Davinder Hart Iha Saudi Arabia iha UN nia gala dinner, 2023. Credit Davinder Hart

Sai parte husi istória ne'ebé fahe

Sra. Watson-Trudgett esplika katak artista ema nasaun premeiru sira sei bele inkorpora símbolu oioin iha sira-nia servisu, balun espesífiku ba sira-nia rain, hanesan animál sira nia lao fatin.

Liña ne'ebé suli no uza símbolu Aboríjene nian iha nia servisu hatudu oinsá nia bei'ala sira komunika bainhira dezeña impresaun no símbolu sira iha rai.

Maski símbolu balu mak universál, maibé balu mós bele iha signifikasaun ne'ebé la hanesan ba artista sira.

"Simbolu sira-ne'e depende ba interpretasaun husi artista sira ne'ebé uza sira-ne'e. Nia hatete katak nunka bele asumi katak uza símbolu sira-ne'e bele signika hanesan hanesan ho artista seluk.

Sra. Armstrong hatete, buat ne'ebé importante liu mak husu kona-ba istória ne'ebé hakerek iha arte "Se mak ema Nasaun Primeiru ne'e? Nasaun sira-ne'e haree oinsá no oinsá? Bainhira Ita komesa husu pergunta sira-ne'e, Ita komesa haree no sente ema sira ne'e".

"Buat ida ha'u gosta tebes mak atu fahe ha'u-nia arte sira liuhusi espozisaun sira no marka prezensa iha ne'ebá, atu nune'e hau bele tuur iha fatin ne'ebé no koalia ho ema kona-ba arte sira-ne'e".

"Hau hanoin dala ruma tempu limite tebes atu fahe istoria iha buat kiik ida hanesan pintura ka arte. Depende ba relasaun husi ema ida ba ema seluk no oinsa ho istoria saida mak sira fahe. Nu'udar feto ida iha Gamilaray, ami fahe bainhira ema ida prontu atu aprende."

Sr. Hart aumenta tan " Importante mak atu loke ita nia neon no labele tauk atu husu perguntas".

"No iha konversasaun ne'e, ita fahe ona koneksaun husi ne'e".


Share