Tôi gặp Lành lần đầu tại nhà người em trai của anh.
Hôm đó là tối muộn, cũng hơn tám giờ tối anh đi làm về trong màu áo công nhân với túi đồ làm căng phồng để trước sân.
Nhìn anh nhàu nhĩ và buồn rầu thật khác với người trong những tấm hình trắng đem rất cũ mà em trai anh cho tôi xem đầy hãnh diện.
"Anh Lành của em hồi đi học trường Võ Bị Đà Lạt nè chị."
Trong ảnh là một thanh niên trẻ cao ráo khôi ngô nhìn tôi nghiêm nghị, khác hẳn cái người nhàu nhĩ ít nói mắt mờ đục đang ngồi trước mặt tôi.
Lần thứ hai chúng tôi gặp nhau trong sân sau nhà anh.
Cũng dáng vẻ chậm chạp không hoạt bát hay chưng diện gì hơn so với buổi tối đầu tiên gặp. Chúng tôi ngồi nói chuyện về những ngày anh đi tù.
Trong câu chuyện có lúc anh nhìn xa, đôi mắt đục đục mờ nước.
Mời vào phần audio để nghe toàn bộ nội dung
Những người Cộng sản thật hay, lùa hết tất cả những người sĩ quan cũ đi học tập cải tạo, một kế hoạch với những trù bị phản ứng tâm lý đã được giăng ra tính toán kỹ trước đó để bảo đảm bắt hết không chừa một ai mà không gây ra một sự nghi ngờ nào.
Ra trường sĩ quan ngày 21 tháng Tư, đến 30 tháng Tư "giải phóng", cuối tháng Sáu được "mời đi học tập trung 10 ngày" để rồi bắt đầu khoản thời gian vô tận bắt chuột cống, thằn lằn nhái bén để sống sót trong trại cải tạo.
Từ một người học viên sĩ quan Đà Lạt trẻ khỏe chỉ trong thời gian ngắn giam cầm trong trại cải tạo, cậu thanh niên 23 tuổi đã không thể tự đứng dậy tự mặc áo được, ngay cả tiêu tiểu cũng phải nhờ bạn giúp. Tưởng đã chết trong trại cải tạo vì đói và bệnh tật nếu như không có sự bày vẽ của một bạn đồng môn cùng ở tù cách bắt chuộc cống thằn lằn và nhái để tự cứu mình.
Rồi một ngày như mọi ngày vác cuốc đi lao động bỗng được gọi lại lên gặp cán bộ, nhận: Bốn năm tù cho chín ngày làm lính chưa từng bắn một viên đạn.
Khi được hỏi nếu có một sự thay đổi liệu anh có cư xử với những người Cộng sản như cách họ đã từng làm với các anh không? "Không." "Tại sao?" "Trong chiến tranh lúc hai bên cầm súng bắn nhau bắt được tù binh Việt Cộng chúng tôi đối xử với họ như những con người, huống gì khi trong thời bình." Rồi anh kết luận "Người Cộng Hòa không như Cộng Sản."
Thánh Tư về, 44 năm trôi qua nhà ngày 30 tháng Tư vẫn được nhà cầm quyền đương thời ở Việt Nam xem là ngày lễ lớn và ăn mừng.
Với gần nửa triệu người lính miền Bắc chết trận và gần 300 ngàn quân nhân miền Nam bỏ mạng, hai triệu người dân vô tội chết trong lửa đạn, một triệu lính miền Nam bị tù cải tạo và 165 ngàn người chết trong tù cải tạo, 1,5 triệu rưởi người dân miền Nam vượt biển chạy trốn Cộng sản và 200 ngàn người bỏ mạng trên biển, 90 triệu người Việt ngày nay không có những quyền tự do căn bản thì ăn mừng 30/4 là ăn mừng cái gì?
Trong số những người đi tù cải tạo có cả những người mà dù chỉ 9 ngày làm lính và không bắn một viên đạn nào cũng có những tháng ngày kinh hoàng để lại dấu ấn không phai mờ suốt đời anh.
Tháng Tư nghe chuyện của Nguyễn Đức Lành.
READ MORE
Ký ức tháng Tư: Chuyện của Đạo
