Các bệnh do độ cao xảy ra khi cơ thể không kịp thích nghi với lượng oxy thấp ở tầng cao hơn trong khí quyển. Bệnh thường có thể phòng ngừa và điều trị được, nhưng nếu không nhận biết sớm có thể dẫn đến các triệu chứng nghiêm trọng đe dọa tính mạng.
Hầu hết mọi người có thể đi lên đến độ cao 1,500m - 2,000m trong một ngày mà không có vấn đề gì, nhưng khoảng 20% số người lên đến 2,500m và 40% những người lên đến 3000m có thể bị một số bệnh do độ cao.
Bệnh do độ cao phổ biến nhất là say núi cấp tính (AMS), thuộc dạng nhẹ nhất, có đặc trưng là đau đầu cùng với một hoặc nhiều dấu hiệu toàn thân như mệt mỏi, buồn nôn, chóng mặt, khả năng hoạt động giảm... Bệnh có thể xảy ra ở những người đi bộ đường dài và trượt tuyết giải trí và những người khác đi du lịch ở độ cao khoảng trên 2,440 m. Bệnh nhân AMS cần tạm dừng đi lên cao, giảm bớt gắng sức và tìm sự hỗ trợ y tế.
Phù não độ cao (HACE) là một dạng bệnh não khi lên độ cao lớn, với dấu hiệu đau đầu, không tỉnh táo, buồn ngủ, chóng mặt, và hôn mê. Đi đứng không vững cũng là dấu hiệu cảnh báo sớm.
Phù phổi cấp tính do độ cao (HAPE) là một dạng phù phổi thường phát sinh sau khi tăng nhanh độ cao trên 2,500m trong thời gian từ 24 đến 96 tiếng, là nguyên nhân gây ra hầu hết các trường hợp tử vong do độ cao. Bệnh nhân có dấu hiệu đầu tiên là khó thở khi gắng sức, giảm khả năng hoạt động và ho khan. Bệnh có thể xấu đi nhanh chóng nếu không được điều trị kịp thời.
Trong các trường hợp HACE và HAPE, bệnh nhân cần được nhanh chóng đưa xuống nơi thấp hơn và tìm sự hỗ trợ y tế khẩn cấp.
Bác sĩ Brian Cung, GP ở Sydney, nêu ví dụ về một trường hợp đang ở độ cao bình thường mà đột ngột đi lên độ cao lớn. Đó là khi đi máy bay từ Úc đến một nơi nào đó, rồi bay thẳng đến dãy núi Himalaya, nơi có độ cao hơn 8,000m, khi bước ra khỏi máy bay, đột nhiên có mức oxy rất thấp, thì rất có nguy cơ mắc bệnh liên quan đến độ cao.
Phòng ngừa bệnh do độ cao
Biện pháp quan trọng nhất là đi lên chậm. Ở độ cao trên 3,000m, người leo núi được khuyên không nên tăng độ cao quá 300-500 m khi ngủ mỗi ngày và cứ sau 3 đến 4 ngày cần có một ngày nghỉ ở cùng độ cao.
Điều quan trọng là cần đi gặp bác sĩ gia đình hoặc chuyên gia y tế để hỏi ý kiến và có sự chuẩn bị về sức khỏe trước chuyến đi.
Mời quý vị vào phần Audio hoặc xem Video để nghe Bác sĩ Brian Cung trình bày những điều cần lưu ý khi đi đến vùng cao.
Lưu ý: Thông tin trong bài chỉ mang tính tổng quát, có thể không phù hợp với hoàn cảnh cá nhân của quý vị. Hãy liên lạc với chuyên viên chăm sóc y tế của quý vị để được tư vấn rõ ràng cho trường hợp của quý vị.
