Key Points
- Cultural etiquettes have been observed by First Australians for thousands of years.
- Aboriginal Elders are respected community members who possess and can share deep cultural knowledge.
- Don't be afraid to ask questions about protocols, as long as you are respectful.
- Using appropriate and sensitive language is a simple way to show respect.
གདོད་མའི་སྡོད་དམངས་ཀྱི་རིག་གཞུང་གི་འགྲོ་ལུགས་ནི་ཀུན་སྤྱོད་ཀྱི་རྩ་འཛིན་གཞི་ལ་བཞག་ནས་ང་ཚོས་ཨོ་སི་ཁྲུ་ལི་ཡའི་གདོད་མའི་མི་རིགས་དང་ཊོ་རེ་སི་མཚོ་འགག་གླིང་ཕྲན་གྱི་མི་མང་གི་དབར་གྱི་ལས་དོན་དང་སྒེར་གྱི་འབྲེལ་བའི་རྣམ་པ་གཏན་འབེབས་བྱེད། འབྲེལ་བ་འདི་དག་རྒྱུན་སྲིང་བྱེད་པ་ནི་གལ་ཆེ་ཤོས་ཤིག་ཆགས་ཡོད། རྒྱུ་མཚན་ནི་ཁོང་ཚོ་ནི་ཨོ་སི་ཁྲུ་ལི་ཡའི་གདོད་མའི་སྡོད་མི་རིགས་དང་པོ་དེ་ཡིན་པས་རེད། ཁོང་ཚོར་ས་གཞིའི་སྐོར་གྱི་རྒྱུས་མངའ་ཟབ་མོ་ཡོད་པ་དང་། ང་ཚོའི་ཁོར་ཡུག་ལ་བདག་སྐྱོང་བྱེད་ཚུལ་སློབ་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད།
ཁོ་རོ་ལེའེ་ཧུའེ་སི་ Caroline Hughes ནི་ནན་ནོ་ཝོལ་ས་གནས་ཀྱི་རྒན་རབས་པ་ཞིག་ཡིན། ཁོང་ནི་གདོད་མའི་མི་རིགས་ཀྱི་རྒན་རབས་པ་ཞིག་ཡིན་པའི་ཆ་ནས། རིག་གནས་ཀྱི་ཤེས་བྱ་ཟབ་མོ་ལ་བརྟེན་ནས་ཀུན་གྱིས་ཁོང་ལ་ཆེ་མཐོང་ཆེན་པོ་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད། ཁོང་གིས་ང་ཚོར་གནའ་སྔ་མོའི་དུས་ནས་དར་བའི་དད་མོས་ཀྱི་ལམ་ལུགས་དང་རིག་གཞུང་གི་ཆོ་ག་ཡོད། དེ་ནི་དེང་གི་ཨོ་སི་ཁྲུ་ལི་ཡའི་མི་རྣམས་ཀྱི་འཚོ་བའི་ཁྲོད་དུ་ད་དུང་ཡང་གནས་ཡོད་པ་རེད། ང་ཚོས་རིག་གཞུང་གི་ཆོ་ག་ལ་བརྩི་བཀུར་བྱས་ན། གདོད་མའི་སྡོད་དམངས་དང་ཁོང་ཚོའི་གནའ་བོའི་ལག་ལེན་གྱི་དབར་གྱི་འབྲེལ་བ་རྒྱུན་ཆད་མེད་པ་དེ་ངོས་ཟིན་ཐུབ་ཅེས་གསུངས་འདུག
གདོད་མའི་མི་རིགས་ཀྱི་རིག་གཞུང་མུ་མཐུད་དུ་རྒྱུན་སྐྱོང་བྱེད་པར་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་མཁན་ནི་ SBS ལས་ཁུངས་ཀྱི་ལས་བྱེད་རྒན་པ་རོ་ཌ་རོ་པེ་ཊིས་ Rhoda Roberts ཡིན།
ཁོ་མོས་"ང་ཚོས་བསྐལ་པ་མང་པོའི་རིང་ལ་ངག་རྒྱུན་གྱི་གཏམ་རྒྱུད་དང་། ལམ་ལུགས། ཆོ་ག་བཅས་རྒྱུན་བསྐྱངས་ནས་ཡོང་བ་རེད། ང་ཚོ་ནི་འགྱུར་མེད་ཀྱི་མི་རིགས་ཤིག་མིན་ཡང་། ང་ཚོའི་གཞི་རྩའི་ལྟ་བ་དང་ལྟ་གྲུབ་ནི་ང་ཚོའི་ས་གཞི་དང་། མཚོ་ཁུག་ཆུ་ཡུར། མཁའ་དབྱིངས་བཅས་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་ལ་དོ་ཁུར་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་"པ་རེད་ཅེས་གསུངས་འདུག
Aboriginal dancers perform during the welcome to country before the friendly between AC Milan and AS Roma at Optus Stadium on May 31, 2024 in Perth, Australia. Credit: Paul Kane/Getty Images
ང་ཚོས་ཨོ་སི་ཁྲུ་ལི་ཡའི་མི་རྒྱུད་དང་པོ་ལ་ཇི་ལྟར་འགྲེལ་བཤད་བྱེད་དགོས་སམ།
ཁོ་རོ་ལེའེ་ཧུའེ་སི་ Caroline Hughes ལགས་ཀྱིས་ཨ་བྷོ་རི་ཇི་ནལ་དང་ཐོ་རི་སི་གླིང་གྱི་མི་རྣམས་ནི་ཨོ་སི་ཁྲུ་ལི་ཡའི་ཁྱོན་དུ་འོས་ཤིང་འཚམ་པའི་མི་རིགས་ཡིན་པ་དང་། མི་ཚོས་ཁོང་ཚོ་ས་གནས་གང་ནས་ཡིན་མིན་ཡང་ངོས་འཛིན་ཡོད། དཔེར་ན་ཨ་བྷོ་རི་ཇི་ནལ་གྱི་ནང་གསེར་ཀོ་རེ་ Koori ནི་ཁོང་ཚོ་ནིའུ་སའོ་ཐི་ཝལ་མངའ་སྡེ་དང་ཝི་ཊོ་རི་ཡ་མངའ་སྡེ་ནས་ཡིན་པ་དང་། ཡང་མུ་རའེ་ Murray མི་རིགས་ནི་ཁུན་སི་ལན་ཌི་དང་ཏཱ་སི་མ་ནིང་ཨའི་ས་གནས་པཱ་ལཱ་ཝ་ Palawa ནས་རེད། ང་ལ་ནཱ་ནཱ་ཝལ་ Ngunnawal གྱི་བུད་མེད་ཅེས་འབོད་ཀྱི་ཡོད་གང་ཡིན་ཟེར་ནི་དེ་ནི་ངའི་ལུས་པ་རེད་ཅེས་གསུངས་འདུག
My Country is my language group and my tribal group, and that tells other Aboriginal people where I come from.Caroline Hughes
གདོད་མ་ཡུལ་མིའི་མི་རིགས་མི་འདྲ་བ་གཉིས།
ཊོར་སི་མཚོ་འགག་གླིང་ཕྲན་པ་རྣམས་ནི་ཁེབ་ཡོག་གླིང་ཟུར་དང་ཕ་ཕི་ཡ་གྷོ་ནེ་གསར་པའི་བར་གྱི་གླིང་ཕྲན་དག་གི་གདོད་མའི་སྡོད་དམངས་ཡིན་ཞིང་། ཁོ་ཚོའི་ཕལ་ཆེ་བ་མེ་ལཱ་ནེ་ཤི་ཡའི་མི་རྒྱུད་ཡིན།
ཐོ་མ་སི་མའེ་ཡོ་ Thomas Mayo ནི་ཊོ་རེ་སི་མཚོ་འགག་གླིང་ཕྲན་ནས་ཡིན་པ་དང་ཨོ་སི་ཁྲུ་ལི་ཡའི་མཚོ་གླིང་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་རྒྱལ་ཡོངས་དྲུང་ཡིག་གཞོན་པ་ཡིན། ཁོང་གིས་གདོད་མའི་གཞིས་ཆགས་ཡུལ་མིའི་མི་རིགས་ནི་སྣེ་ཁ་མང་ཞིང་རྒྱ་ཆེ་བ་ཞིག་ཡིན་ཞེས་གསུངས་འདུག
ཁོང་གིས་གདོད་མའི་སྡོད་དམངས་ཀྱི་རིག་གནས་ཀུན་ལ་ཅུང་ཟད་མི་འདྲ་བའི་ཁྱད་པར་ཡོད་མོད། འོན་ཀྱང་གླིང་ཕྲན་བདག་པོའི་མི་རིགས་དང་གདོད་མའི་སྡོད་དམངས་ཀྱི་རིག་གནས་ཀྱི་བར་དུ་ཁྱད་པར་མངོན་གསལ་དོད་པོ་ཞིག་ཡོད་པ་ནི། གླིང་ཕྲན་བདག་པོའི་མི་རིགས་ནི་གདོད་མའི་སྡོད་དམངས་ཀྱི་མི་རིགས་གཞན་ཞིག་ཏུ་ངོས་འཛིན་བྱེད་འདོད་པ་དེ་རེད་ཅེས་གསུངས་འདུག
Both the Aboriginal and Torres Strait Islander flags are flown alongside the Australian national flag Source: AAP / AAP Image/Mick Tsikas
གུས་ཞབས་ལྡན་པའི་ཐོག་ནས་སྐད་ཡིག་སྤྱོད་པ།
ས་སྐྱེས་རྡོ་སྐྱེས་ཀྱི་མི། གདོད་མའི་སྡོད་དམངས་ཀྱི་མི། ཊོར་རེ་སི་གྲུ་འབྲེལ་མཚོ་འགྲམ་གྱི་གླིང་ཕྲན་པ་བཅས་ནི་མིང་ཚིག་ཡང་དག་ཡིན་པས་ཡིག་ཆེན་གྱིས་མཚོན་གྱི་ཡོད། ཚིག་ཉུང་ངུ་བཟོས་ན་ཧ་ཅང་ཕོག་ཐུག་གཏོང་མཁན་ཞིག་ཏུ་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། ཁོང་ཚོས་ང་ཚོས་ནམ་ཡང་ཚིག་ཉུང་ངུ་བཟོ་ཡི་མེད། ང་ཚོ་ནི་ཚིག་ཉུང་ངུ་མིན་པར་དམིགས་བསལ་གྱིས་ཚིག་ཉུང་ངུ་བཟོ་ཡི་ཡོད། ཚིག་ཉུང་ངུ་བཟོས་ན་ང་ཚོའི་སེམས་ལ་ན་ཟུག་གཏོང་མཁན་ཞིག་ཆགས་ཀྱི་རེད་ཅེས་གསུང་འདུག
མི་རབས་རྒན་པ་དེ་ཚོ་སུ་རེད་དམ།
རྒན་པ་ཚོ་ནི་རིག་གཞུང་གི་ཤེས་བྱ་ཟབ་མོ་ལྡན་པའི་ཡུལ་སྡེའི་ཁོངས་མི་ལ་བརྩི་བཀུར་བྱེད་ཡུལ་ཡིན་པས་ཁོང་ཚོར་ཨ་ནེ་དང་ཨ་ཁུ་ཞེས་འབོད་ཀྱི་ཡོད། གཉིས་པ་ནི། གདོད་མའི་སྡོད་དམངས་མ་ཡིན་པའི་མི་རྣམས་ཀྱིས་ཐོག་མར་མིང་དེ་ཚོ་བེད་སྤྱོད་བྱེད་ཆོག་མིན་འདྲི་འོས།
ཡུལ་ལ་ཕེབས་བསུ་ཞུ་བའི་མཛད་སྒོ་ནི་དུས་རྒྱུན་དུ་དོན་དག་ཅིག་འབྱུང་སའི་ཡུལ་དེའི་རྒན་རབས་པ་ཚོས་གནང་གི་ཡོད།
ལུང་པ་འདིར་ཕེབས་པར་དགའ་བསུ་ཞུ་ཞེས་པ་དེ་ག་ེ་ཡིན་ནམ།
རོ་དྷ་རོ་པེ་ཏེ་ཡིས་ཕྱི་ལོ ༡༩༨༠ ནང་གསར་གཏོད་བྱས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ལ་དགའ་བསུ་ཞུ་བའི་ལུགས་སྲོལ་ནི་འདས་ཟིན་པའི་དོན་དག་ཅིག་གི་ཐོག་ལ་དགའ་བསུ་ཞུ་བའི་ལུགས་སྲོལ་ཞིག་ཡིན། དེ་ནི་གཏམ་བཤད་བྱེད་པ་དང་། ཞབས་བྲོ་འཁྲབ་པ། ཐ་མག་འཐེན་པ་སོགས་གང་ཡིན་ཡང་ཆོག
དེ་བཞིན་དུ། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ངོས་འཛིན་ཞེས་པ་ནི། གལ་ཆེའི་འདུ་འཛོམས་ཀྱི་སྐབས་སུ་སྤྲོད་པའི་དགའ་བསུ་ཞུ་བའི་བྱེད་སྒོ་ཞིག་ཡིན་ལ། རོ་དྷ་རོ་བྷིར་ཋི་ཡིས་བཤད་པ་ལྟར་ན། མི་སུས་ཀྱང་བྱེད་ཆོག་པ་ཞིག་ཡིན།
ངོས་ལེན་ཞེས་པ་ནི་རང་ཉིད་ས་ཆ་དེ་ནས་ཡོང་བ་མིན་ཡང་། ས་ཆ་དེར་ལས་ཀ་བྱེད་ས་དང་སྡོད་ས་དེ་ས་ཆ་དེ་མིན་ཡང་། རང་ཉིད་ད་དུང་ས་ཆ་དེར་གཏོགས་ཤིང་། ས་ཆ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་མཁན་་ཚོ་དང་རྒན་པ་ཚོར་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན་པ་ངོས་ལེན་བྱེད་རྒྱུ་དེ་རེད།
An Indigenous performer participates in a smoking ceremony. Source: Getty / Cameron Spencer/Getty Images
མི་རིགས་པའི་ཚིག་སྨྲ་བ།
ཁོ་རོ་ལེའེ་ཧུའེ་སི་ Caroline Hughes ལགས་ཀྱིས་བཙན་གྱིས་ཕྲུ་གུ་ཕྱིར་འབུད་བྱེད་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དཀའ་ངལ་དེས་ཕྲུ་གུའི་རྒྱབ་ལྗོངས་ཀྱི་སྐོར་ལ་དྲི་བ་འདྲི་བའི་སྐབས་སུ་ལན་འདེབས་བྱེད་ཚུལ་ལ་ཤུགས་རྐྱེན་ཐེབས་ཀྱི་ཡོད་ཅེས་གསུངས་འདུག ཁོ་མོས་"ང་ཚོའི་བྱིས་པ་རྣམས་ང་ཚོའི་རིག་གཞུང་གི་ཁྲོད་ནས་འཚར་ལོངས་བྱུང་བ་དང་། རིག་གཞུང་འདི་ནི་ང་ཚོར་མཚོན་ན་ཤིན་ཏུ་དམིགས་བསལ་བ་ཞིག་ཡིན་པས། བརྒྱ་ཆ་དང་ཐ་ན་མིའི་པགས་པ་དང་། མིག་འབྲས། སྐྲའི་ཁ་དོག་སོགས་ཀྱི་སྐོར་གླེང་བ་ནི་ཤིན་ཏུ་མི་འཚམ་པ་ཞིག་རེད། མི་རིགས་དཀར་པོའི་སྤྱི་ཚོགས་དང་། ཡང་ན་གདོད་མའི་སྡོད་དམངས་མ་ཡིན་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱིས་བྱིས་པ་འདི་ཚོ་ཁས་མི་ལེན། འོན་ཀྱང་། གདོད་མའི་སྡོད་དམངས་ཀྱི་རིག་གཞུང་གི་ཁྲོད་ནས་བྱིས་པ་འདི་ཚོ་ནི་འཇིག་རྟེན་ལས་འདས་པའི་རྣམ་ཤེས་ཤིག་གིས་ང་ཚོའི་ཁྱིམ་ཚང་དང་ཚོགས་སྡེ་ལ་ལེགས་སྐྱེས་སུ་ཕུལ་བ་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། ང་ཚོས་རྟག་ཏུ་ཁོ་ཚོ་དང་ལེན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་"ཅེས་གསུངས་འདུག
རྒྱུས་ལོན་ལས་གུས་ཞབས་མང་དུ་ཕོབ་པ།
ལྕམ་ཐོ་མཱ་སི་མཱ་ཡོ་ Thomas Mayo ལགས་ཀྱིས་ཚུལ་མཐུན་གྱི་སྒོ་ནས་གུས་ཞབས་ལྡན་པའི་ཡུལ་ཞིག་ནས་ཡོང་བ་ཡིན་ན། ལམ་ལུགས་ཀྱི་སྐོར་ལ་དྲི་བ་འདྲི་བར་ཞེད་སྣང་སྐྱེ་མི་དགོས་ཞེས་གསུངས་འདུག ཁོང་གིས་གལ་ཆེ་ཤོས་ནི་གཞན་གྱི་འགྲེལ་བརྗོད་ལེགས་པར་ཉན་ནས་དང་ལེན་གྱིས་གུས་ཞབས་ལྡན་པ་ཞིག་བྱ་རྒྱུ་དེ་རེད་"ཅེས་གསུངས་འདུག
ཡང་ལྕམ་མཱ་ཡོ་ Mr Mayo ལགས་ཀྱིས་ད་དུང་སྐད་ཡིག་མང་པོའི་ནང་དུ་འགྲེམས་སྤེལ་བྱས་པའི་ཨུ་ལུ་རུ་སྙིང་གཏམ་ཞེས་པ་དེ་བཀླགས་ནས་དེའི་གྲོས་འཆར་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་དགོས་པའི་བསམ་ཚུལ་བཏོན་ཡོད།
SBS ཡི་མི་རབས་རྒན་པས་ང་ཚོར་དྲན་གསོ་གཏོང་དོན་ལ་འགྲོ་ལུགས་ནི་རྩ་བའི་ཆ་ནས་རང་གི་སྤུན་ཟླ་འགྲོ་བ་མི་ཡིན་པར་ངོས་འཛིན་གུས་ཞབས་བྱ་རྒྱུ་དེ་རེད་ཅེས་གསུངས་འདུག
It’s about kindness and compassion, but at the end of the day I always say it’s just good manners.Rhoda Roberts
This content was first published in May 2022.
