Genel kanı Avustralya’da herkesin protesto hakkı olduğu yönünde ancak bu anayasada açıkça belirtilmiş bir hak değil. Anayasa Avustralyalılara siyasi görüşlerini ifade etme özgürlüğü tanıyor.
NSW Üniversitesi Hukuk ve Adalet Fakültesi’nden Profesör Luke McNamara, “Victoria, Queensland ve Avustralya Başkent Bölgesi’nde (ACT) kişilerin barışçıl bir şekilde toplanması insan hakları yasalarıyla kanuni bir hak olarak tanınmış ancak ülkenin büyük kısmında ve ulusal çapta protesto hakkı olarak bir özgürlüğün tanındığını görmüyoruz. Ancak geleneksel olarak teamül hukuku kapsamında protesto hakkı fikri genel olarak kabul ediliyor” diyor.
Protesto kanunları ülke çapında farklılık gösteriyor. Queensland ve Batı Avustralya gibi maden sektörü türü kamu tepkisi çeken endüstrilerin büyük olduğu eyaletlerde protestolara karşı daha sert yasal tedbirler alınmış durumda.
Protesto karşıtı yasalar son derece kapsamlı olabiliyor. Protesto etmek bir suç değil ancak protesto ederken yaptıklarınızdan dolayı yasal tedbirlere maruz kalabilirsiniz.
Sydney’de 2017’de ABD Başkanı Donald Trump’ın seyahat yasağı kararına karşı protesto gösterisine katılanlar. Source: AFP / SAEED KHAN/AFP via Getty Images
Protestolarda kabul edilemez davranışlar
Mülke veya başkalarına zarar vermek kabul edilemez anti-sosyal davranışlar arasında kabul ediliyor. Profesör McNamara kabul edilebilirlik derecesinin aslında görece olduğunu söylüyor.
“Davranışlar protestoyu takip eden polisler tarafından değerlendirilir. Örneğin oturma eylemi veya yürüyüş olsun, olay yerindeki polisler durumu değerlendirir” diyor.
Uluslararası Af Örgütü’nden (Amnesty International) Nikita White protesto sırasında poster, sanat eseri veya flamalar taşımanın kabul edilebilir olduğunu ancak silah olarak kullanılabilecek her şeyin yasak olduğunu söylüyor.
“Aramaya tabi olma ihtimaline karşı, yanınızda kesinlikle bıçak veya havai fişek bulundurmamanız gerekiyor” diyor.
Protestoların neden olduğu aksamalar
Bir protesto yürüyüşü sırasında günlük rutininizin aksaması artık sıradan bir gelişme. Hükümetler genelde bu aksamaları asgariye indirme ve yasal tedbirler alma konusunda büyük baskı altında.
Profesör McNamara protesto hakkını destekliyorsak arada günlük yaşamımızda bazı aksamaların olmasını kabul etmemiz gerektiğini söylüyor.
Protesto eyleminin temelinde insanların hayatında bazı aksamalara neden olmak vardır.NSW Üniversitesi Hukuk ve Adalet Fakültesi’nden Profesör Luke McNamara
“Protestoda temel amaç insanların dikkatini çekip, durup dinlemelerini, mesajları değerlendirmelerini sağlamak vardır” diyor.
Protesto hakkı kutuplaştırıcı bir konu. Ülke çapında tüm bölgelerde kapsamlı aksamalara neden olanlar için farklı yasal yaptırımlar bulunuyor. Ulusal çapta büyük liman, ana yollar veya ağaç kesim alanları gibi önemli ticari alanlarda işleri aksatanlar için protesto karşıtı kanunlar devreye girebiliyor.
COVID-19 kapsamında sokağa çıkma yasağını protesto eden bir kişi 21 Ağustos 2021’de “Özgürlük” yazan bir pankartla tramvayın üstünde. Credit: Getty Images
“Adelaide’de artık kamuya açık alanda aksamaya neden olunca üç aya kadar hapis cezasına çarptırılabilirsiniz. Bu yasanın kapsamı son derece geniş. Sokakta bir binanın önünde veya Parlamentoda protesto etmek bu yasanın kapsamına girebilir” diyor.
Avustralya’da yasal müeyyide kapsamına girebilecek diğer eylemler arasında mülke izinsiz girme, tebdili kıyafetle protesto, acil yardım görevlisini engelleme, tehdit içeren veya kırıcı söylemlerde bulunma ve mülke zarar verme var.
Ancak protestolarda gözaltına alınanların büyük çoğunluğunun işlediği suç, köprüden pankart sallandırmak veya bir binaya kendilerini kelepçelemek türü sivil itaatsizlik eylemleri.
Sertleşen yasalar
The Human Rights Law Centre hak merkezine göre son 20 yılda protestolarla ilişkili 34 yasa tasarını parlamentolara sunulmuş ve bunlardan 26’sı yasalaşmış. Bu yasaların çoğu protesto etme eylemini zorlaştırmaya yönelik.
Doçent Sarah Moulds “Genel eğilim protesto eylemenin bazı kısımlarını suç unsuru haline getirme yönünde. Yasa dışı haline getirmeye çalıştıkları davranışlar belirli alanlarda yapılanlar” diye konuşuyor.
İzinle protesto
Avustralya’da protestoların en temel unsurlarından biri izin almak. Eğer kamuya açık alanda çok sayıda insanı bir araya getirmeyi planlıyorsanız emniyet veya belediyeye yazılı başvuruda bulunmanız gerekiyor.
Profesör Luke McNamara, “İzin aldığınızda, polisin protestonuzu durdurmaya yönelik kullanabileceği bazı yetkilere karşı muaf oluyorsunuz.”
“Örneğin, eğer izinli bir protestonuz varsa ve sokaklar bunun için kapatıldıysa veya denetim altında bir yürüyüşse, belli bir zaman aralığı koşuluyla trafiği aksatabilirsiniz.”
İzin sayesinde protesto gösterinizin polis müdahalesine maruz kalmayacağını bilirsiniz. Hatta polis memurları sayesinde protestonuzda bir sıkıntı olmayacağını, katılımcıların korunacağını bilirsiniz.
Sydney’in merkezinde 'School Strike 4 Climate' protestosuna katılanlar. Credit: Lisa Maree Williams/Getty Images
Gözaltına alınırsanız ne olur?
Gözaltına alınırsanız avukata danışmanız gerekir. Toplum Hukuk Merkezleri (Community Legal Centres) sundukları yasal destek dışında haklarınızın korunduğuna da emin olur.
Genelde suçlamalar birkaç yüz dolarlık para cezalarıyla sonuçlanır.
Polis, savcılar ve hakimlerin protesto hakkına değer verdiği ve bu yüzden de ağır cezaların uygulanmadığı bir ülkede yaşadığımız için şanslıyız.Güney Avustralya Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden Doçent Sarah Moulds
We do luckily live in a society where police and prosecutors and judges really still value this freedom and so haven't been applying the most serious penalties.Dr Sarah Moulds, Associate Professor, Law, University of South Australia
Haklarınızı bilin
Ülke çapında ve gibi kurumlar dışında yaşadığınız bölgedeki Council for Civil Liberties protesto kapsamında yasal haklarınız konusunda detaylı bilgi verebilir.
MERHABA AVUSTRAlYA
Avustralya’da partiler bir farklı
